Istraživanja javnog mnjenja pokazuju, piše Dojče vele (DW), tijesnu trku između proevropske partije „Akcija i solidarnost“ (PAS) predsjednice Maje Sandu i proruskih partija Patriotski blok.
Na izborima će biti biran 101 poslanik u jednodomnom moldavskom parlamentu. Sama Moldavija ima manje od 2,5 miliona stanovnika, ali sa više od 800.000 birača u dijaspori, pravo glasa ima nešto manje od 3.300.000 ljudi.Na izborima učestvuje ukupno 23 partije, izborne koalicije i nezavisni kandidati.
U nedavnom dramatičnom obraćanju građanima, Sandu je poručila da Moskva ugrožava suverenitet, nezavisnost i evropsku budućnost njene zemlje. Njeno obraćanje javnosti uslijedilo je nakon što su vlasti sprovele masovne racije i uhapsile desetine ljudi osumnjičenih za učešće u ruskom planu destabilizacije.
U planu destabilizacije pominje se i Srbija. Naime, kako su navele moldavske vlasti, većina uhapšenih je „sistematično putovala“ u Srbiju, gdje je obučavana da izazove nerede tokom izbora u Moldaviji.
Šef moldavske policije Viorel Černauteanu rekao je da neki osumnjičeni nijesu znali pravu svrhu svojih putovanja, koja su im predstavljana kao hodočašća, a tek su kasnije postajali umiješani u „obuku radi sijanja razdora i destabilizacije“.
Tužioci su otkrili grupu ljudi, piše Radio Slobodna Evropa iz Moldavije, starosti između 19 i 45 godina, koji su išli u Srbiju na obuku i dobijali oko 400 eura za svako putovanje.
Između ostalog, navodno su obučavani kako da probiju policijske kordone, pruže otpor organima reda, koriste gumene palice, lisice, pa čak i vatreno oružje.
Šef SIS-a, Aleksandru Mustjaca, precizirao je da se osoba koja je koordinirala obuke u Srbiji predstavila kao zaposleni u ruskim specijalnim službama i imala je nadimak „Bes“ (od ruskog – demon), a njegov identitet još nije utvrđen.
Koje stranke izlaze na izbore?
Vladajući PAS se nada da će zadržati većinu u parlamentu. Sama Sandu je izabrana za predsjednicu 2020. godine, a reizabrana prošle godine, podsjeća Rojters.
PAS će se vjerovatno suočiti sa žestokim izazovom od strane Patriotskog bloka, grupe proruskih opozicionih stranaka, od kojih su najveći Socijalisti, čijeg je lidera Igora Dodona Sandu smijenila sa mjesta predsjednika na izborima 2020. godine.
Nedavne ankete sugerišu da će PAS izgubiti većinu u tijelu od 101 mjesta, što će ga primorati da traži koaliciju sa manjim entitetima koji prelaze cenzus od pet odsto za pojedinačne stranke ili cenzus od sedam odsto za blokove.
To bi moglo da uključi populističku Našu stranku i nominalno proevropski Alternativni blok.
Koja su ključna pitanja?
Dominantno pitanje je integracija sa Evropskom unijom. PAS ima za cilj da se pridruži bloku od 27 članica do 2030. godine i kaže da je to ključno za ekonomsku budućnost zemlje i njen otpor ruskim pokušajima da je zadrži u orbiti Moskve.
Ishod je važan i za Evropu, jer ona nastoji da se suprotstavi ruskom uticaju nakon potpune invazije na Ukrajinu. U avgustu su lideri Francuske, Njemačke i Poljske posjetili Kišinjev kako bi istakli svoju podršku Sandu.
Međutim, mnogi birači su više fokusirani na ekonomska pitanja u jednoj od najsiromašnijih zemalja Evrope. Oni se bore sa visokom inflacijom i nijesu vidjeli veliki napredak u vladinom obećanju da će iskorijeniti korupciju.
Nakon početka rata 2022. inflacija u Moldaviji dostigla je skoro 29 odsto, piše DW. Sada je nešto niža, ali je u avgustu iznosila 7,3 odsto – i dalje znatno iznad prosjeka EU.
Referendum iz 2024. godine, na kojem se od birača tražilo da podrže težnju Sandu ka članstvu u EU, dobio je samo 50 odsto podrške.
Dalje, granica sa Ukrajinom udaljena je svega pedesetak kilometara od Kišinjeva. Od početka ruske invazije, u Moldaviju je ušlo više od 1,3 miliona izbjeglica iz Ukrajine, a oko 100.000 njih ostalo je u zemlji. To je ogroman izazov za privredu države sa 2,4 miliona stanovnika.
Koju ulogu igra parlament?
Iako se predsjednik Moldavije bira direktno, zakonodavno tijelo ima značajan uticaj, uključujući i na sastav vlade.
Parlament kojim kontroliše PAS bi pratio kandidaturu Moldavije za EU, proces koji zahtijeva opsežne zakonodavne napore.
Preporučeno
Koalicija ili parlament sa proruskom većinom donio bi dugotrajnu političku bitku u Moldaviji.
Video