Prema dostupnim podacima, GP Krk je posao dobio sa ponudom vrijednom oko 189 miliona eura, dok je CRBC ponudio izvođenje radova za oko 143 miliona eura, što kinesku ponudu čini ubjedljivo najpovoljnijom u finansijskom smislu. Uprkos tome, HAC je kinesku kompaniju eliminisao iz postupka, uz obrazloženje da nije ispunila sve tehničke i kadrovske kriterijume, prije svega one koji se odnose na reference za tunelske radove, ključni segment ovog infrastrukturnog projekta.

TEHNIČKI RAZLOZI I NEUOBIČAJENA PRASKA

Zvanično objašnjenje HAC-a zasniva se na tvrdnji da CRBC nije dostavio adekvatne dokaze o iskustvu predloženog stručnog kadra za izvođenje zahtjevnih tunelskih radova, iako je taj isti CRBC bio angažovan kao glavni izvođač radova na kompleksnom projektu kakav je Pelješački most.

Ono što ovaj slučaj čini neuobičajenim jeste činjenica da HAC u praksi veoma rijetko odbacuje finansijski najpovoljnije ponude, naročito kada je razlika u cijeni višedecenijskog projekta veća od četrdeset miliona eura. Upravo zbog toga, u Hrvatskoj stručna javnost postavlja pitanje da li su kriterijumi primijenjeni jednako strogo prema svim ponuđačima ili je riječ o posebno restriktivnom tumačenju kada je u pitanju kineski izvođač.

Dodatni kontekst daje podatak da je CRBC imao najniže ponude i za druge dionice autoceste A7, uključujući dionicu Jadranovo–Selce, o kojoj se još uvijek odlučuje. Ukoliko bi i u tom slučaju kineska ponuda bila odbijena, to bi dodatno pojačalo sumnje da se ne radi o izolovanom tehničkom problemu, već o širem obrascu.

Povezani članci

Ekonomija

Nagrađivanje poslanika građane koštalo 130.000 eura

Ekonomija

U TOKU EVALUACIJA FINANSIJSKIH PONUDA: Kineski CCCC, kompanija sa aktivnim američkim sankcijama, među ponuđačima za autoput u Crnoj Gori

Ekonomija

Na tender za drugu dionicu auto-puta u Crnoj Gori: Javile se tri kineske i jedna tursko – azerbejdžanska firma 

CRBC I CCCC ISKUSTVO IZGRADNJE U REGIONU, AMERIČKE SANKCIJE KONTROVERZE

CRBC je podružnica kineskog državnog infrastrukturnog giganta China Communications Construction Company (CCCC), jedne od najvećih građevinskih kompanija na svijetu. Ova grupacija je već prisutna u regionu jugoistočne Evrope i učestvovala je u realizaciji nekih od najvećih infrastrukturnih projekata.

U Crnoj Gori, CRBC je bio glavni izvođač radova na prvoj dionici autoputa Bar–Boljare (Smokovac–Mateševo), projektu vrijednom gotovo milijardu eura koji je obilježio crnogorsku ekonomsku i političku scenu protekle decenije.

Posebno važan, do sada manje naglašen, aspekt je status matične kompanije CCCC pod američkim sankcijama, što dodatno komplikuje njen međunarodni položaj. Prema informacijama iz medija i međunarodnih registara sankcija, CCCC i nekoliko njenih podružnica su na američkim listama sankcionisanih firmi u okviru izvršnih odluka SAD, koje su uvedene zbog procjene povezanosti kompanije sa kineskim vojnim-industrijskim kompleksom i drugim bezbjednosnim rizicima.

Ove mjere uključuju finansijska ograničenja, poput zabrane američkim investitorima da kupuju ili trguju hartijama od vrijednosti CCCC-a, kao i druge restrikcije koje utiču na međunarodne finansijske operacije i poslovanje. Neke podružnice su na takozvanoj “Entity List” i podliježu strogoj kontroli izvoza američkih tehnologija i roba, što dodatno ograničava njihov pristup određenim tržištima i resursima.

Da stvar bude aktuelnija, CCCC je jedan od četiri ponuđača koji se nalaze u najužem krugu na tenderu za izgradnju druge dionice autoputa u Crnoj Gori, od Mateševa do Andrijevice, u okviru projekta koji se finansira prije svega kroz sredstva Evropske banke za obnovu i razvoj (EBRD) i druge međunarodne partnere.

Iako su i ostale firme koje se nalaze u najužem krugu ponuđača takođe pod hipotekom kontroverzi sa ranijih projekata, u Crnoj Gori trenutno alternative ovim kompanijama nema.

POSTOJI LI POLITIČKI OTKLON OD KINESKIH FIRMI?

Za razliku od naše države u Hrvatskoj se prethodna dva dana postavlja pitanje da li je odluka HAC-a predstavlja dio šire političke strategije distanciranja od kineskih državnih kompanija.

U okviru sve izraženijih debata unutar Evropske unije o ulozi kineskih državnih kompanija u strateškoj infrastrukturi, te zbog posebnih regulatornih i sankcionih režima u SAD, moguće je da takve okolnosti utiču na percepciju i pristup javnih institucija. Rizik od reputacionih posljedica, geopolitički pritisci i institucionalni oprez mogu, čak i bez eksplicitne političke direktive, dovesti do strožeg tumačenja kriterijuma, posebno kada se radi o izvođačima sa dugom istorijom spora ili sankcija.

Istovremeno, odnos Hrvatske i Crne Gore prema istim kineskim kompanijama pokazuje da region nema jedinstven pristup prema kineskim izvođačima i investicijama, već da svaka država balansira između ekonomskih koristi i političkih ili regulatornih rizika.

Iako formalno odluka HAC-a ostaje tehničke prirode, spoj skoro neviđene prakse odbacivanja najniže ponude i činjenica da je CCCC, matična firma CRBC-a, pod američkim sankcijama i u igri za crnogorski projekat, čini ovaj slučaj dijelom šireg konteksta u kojem se naišće na ispitivanje standarda javnih nabavki, geopolitičkog opreza i percepcije rizika u velikim infrastrukturnim projektima.

Takav spoj faktora potvrđuje da ova tema prevazilazi lokalni tender i postaje dio šire priče o odnosima Balkana, evropskih politika i kineskih državnih kompanija, kompleksne mreže u kojoj se javni interesi, tržišne procjene i međunarodni politički pritisci sve češće prepliću.