S obzirom na to da prvi put nakon dvadesetak godina u metropoli turizma nemamo dominantnu političku snagu, u narednim nedjeljama, moguće i mjesecima, predstoje komplikovani pregovori o formiranju vlasti u kojoj su moguće sve opcije: da svaka lista koja participira u lokalnom parlamentu bude vlast ili opozicija, zavisno od ishoda pregovora.
Ima analitičara koji tvrde da ponovni izbori mogu biti opcija, ali je sada rano za donošenje takvih zaključaka.Prema preliminarnim rezultatima OIK-a, lista ,,Za budućnost Budve“ koju čine Nova srpska demokratija, DNP, PZP, SNP, Ujedinjena Crna Gora, Prava Crna Gora, Slobodna Crna Gora, Demos i Radnička partija dobila je najveću podršku – 2.842 birača ili 25,44 odsto, odnosno devet mandata.
Isti broj mandata dobila je lista ,,Budva naš grad – Nikola Jovanović“ pod kontrolom bivšeg gradonačelnika Mila Božovića, za koju je glasao 2.671 glasač ili 23,91 odsto.
Lista DPS-a na čelu sa Nikolom Milovićem osvojila je 2.228 glasova ili 19,94 odsto, odnosno sedam mandata.
Lista Demokrate – Đorđe Zenović je dobila 1.194 glasova ili 10,70 odsto, odnosno četiri mandata, dok je za listu ,,Evrope sad“ nosioca drugog Zenovića, Predraga, glasalo 784 birača ili 7,02 odsto i osvojili su dva mandata.
Listu Ure podržalo je 550 birača ili 4,92 odsto, listu SDP-SD-LP – 514 birača ili 4,60 odsto i one su osvojile po jedan mandat.
Van parlamenta je ostala Crnogorska evropska partija sa podrškom od 2,1 odsto ili 239 glasova.
JOVANOVIĆEVA LISTA POJEDINAČNI DOBITNIK
Najveći dobitnik izbora je, svakako, lista Nikole Jovanovića koja se nalazi pod punom kontrolom pritvorenog bivšeg gradonačelnika Mila Božovića. Na toj listi su kadrovi Mila Božovića iz lokalne uprave, njegov sin Balša kao i bliski rođaci, odnosno brat i sestra od tetke – Nebojša Janović i Blanka Đurašević. Zanimljivo je da se uhapšeni Božović i dalje, makar formalno, vodi kao predsjednik Opštinskog odbora NSD, čiju listu – nije podržao.
Prve analize pokazuju da je toj listi Jovanovića i Božovića otvoren put ka formiranju vlasti. Prva opcija je da se dogovore sa svojim dojučerašnjim partijskim kolegama iz ZBB, što u nedelju veče nije isključio predsjednik Skupštine Andrija Mandić koji je svojom izjavom pokazao ko je prava adresa za pregovore.
Međutim, zbog pogoršanih odnosa na relaciji Mandić-Božović u Budvi malo ko vjeruje u tu opciju, odnosno da će tek tako da se zamire svađe koje nijesu samo posljedica ličnih omraza nego i finansijskih ,,nesuglasica“.
Ako ne dođe do dogovora ,,starih (ne)prijatelja“, Jovanoviću je otvoren prostor da razgovara sa Demokratama, PES-om, Urom i koalicijom SDP-SD-LP i na taj način obezbijedi neophodnih 17 od 33 odbornika.
Jovanović ima i druge opcije ukoliko prve dvije propadnu: dobro upućeni vjeruju u vjerovatnu manjinsku podršku DPS-a i njihovih sedam odbornika, te da sa odbornikom SDP formira vlast, a da se na taj način – Demokrate, ZBB, GP Ura i PES – ostave u opoziciji.
Imajući u vidu početne pozicije stranaka i proglašenje pobjede od strane Mandića, najveći problem u budućim pregovorima bi mogao da bude funkcija predsjednika opštine.
POLITIČKI TRENDOVI
Analize pokazuju i neke trendove. Stranke nastale od bivšeg DF-a osvojile su juče nešto manje glasova i mandata nego na prethodnim lokalnim izborima. U nedjelju su zajedno osvojile gotovo isti procenat, s tim što je SNP, koji je nastupio u koaliciji na čelu sa Mikijeljom, 2022. godine samostalno imao 3,4 odsto glasova. Ovi politički subjekti su u dosadašnjem sazivu budvanskog parlamenta imali zajedno 19 mandata, a sada imaju jedan manje.
No, kada se napravi poređenje sa lokalnim izborima 2022. godine, onda Mandić i ekipa imaju razloga za – zabrinutost. Na lokalnim izborima 2022. godine ZBBD i SNP su osvojili skupa 6.083 glasa. Dvije godine kasnije, opala je snaga prosrpskih stranaka ili je povećana apstinencija njihovih ,,tradicionalnih“ glasača. Dakle: ako se saberu glasovi Jovanović-Božovićeve liste ,,Budva naš grad“ i Mandićeve ZBCG, osvojili su zajedno 5.513 glasova – čak 10 odsto manje.
Jasno je: nema mnogo razloga za zadovoljstvo koalicija okupljena oko Nove srpske demokratije jer se lako može desiti da ostanu bez vlasti u kojoj su neprekidno od 2016. godine ili da sagnu glavu i glasaju za Nikolu Jovanovića za predsjednika opštine.
ZBB MOŽE VAN, A DPS U VLAST?
Mandićeva NSD je nakon lokalnih izbora 2022. sa Božovićem na čelu imala 12 mjesta u budvanskom parlamentu. Sad će imati svega četiri. Preostale mandate koje je osvojila lista Mikijelja podijelili su DNP i SNP, koji su uzeli po dva, i Pokret za promjene, koji je osvojio jedan.
Mikijeljeva, odnosno Mandićeva pozicija je značajno ugrožena, jer je SDP ostao jasan da sa njima ne želi da pregovara, čime ni sa četiri odbornika Demokrata, dva PES-a i jednim odbornikom Ure – nemaju potrebnih 17 odbornika, a DPS su u startu isključili iz igre.
Nema dilema: jedina šansa da ZBB bude u vlasti jeste dogovor sa dojučerašnjim partijskim kolegama, sa kojima je mnogo žuči izliveno.
Rezultatima lokalnih izbora mora biti zadovoljna i ključna opoziciona partija – Demokratska partija socijalista. Živkovićeva stranka je van vlasti u Budvi već četiri izborna ciklusa – od 2016. nema uticaja na masovna partijska zapošljavanja, razne tendere niti pristup budžetu od čak 60 miliona eura.
Uprkos tome, DPS je osvojio dva mandata više nego što je 2022. godine zadobio u koaliciji sa SDP-om, SD-om i Građanskom inicijativom ,,21. maj“. DPS je bio blizu i osmog mandata, imajući u vidu glasove CEP-a što bi znatno podiglo pregovarački kapacitet te stranke.
Čak i njihovi protivnici priznaju: svaki glas DPS-u je pošteno zarađen i dat bez bilo kakvog interesa i ta partija čak i u ovom ciklusu može biti dio vlasti, ukoliko se ne dogovore Andrija Mandić i Milo Božović.
Demokrate su osvojile manje glasova nego kad su bile sa Demosom prije dvije godine, ali su zadržali broj mandata, slično kao i GP Ura koji mogu biti dio vlasti.
KATASTROFA PES-A
Pokret ,,Evropa sad“ Milojka Spajića sa osvojenih sedam procenata – iako prvi put učestvuje na lokalnim izborima u Budvi – doživio je pravi fijasko i u odnosu na očekivanja analitičara i stranke. Razlozi su brojni, ali nedostatak partijske infrastrukture, kasno formiranje odbora, na brzinu sklepana lista kao i kasna promocija nosioca liste značajnije je uticala na rezultat nego priča o prihvatanju Rezolucije o Srebrenici.
PES-u nije pomogla ni funkcionerska kampanja, kao ni učešće premijera Spajića posljednjih dana kampanje.
Poređenje jučerašnjih lokalnih sa prošlogodišnjim parlamentarnim izborima možda i nije najadekvatnije jer je riječ o različitim izborima, ali pruža realnu sliku drastičnog pada PES-a: dok je Spajićeva stranka na parlamentarnim dobila povjerenje 2.301 glasača Budve, juče im je lojalna ostala samo trećina – osvojili su tek 780 glasova!
LOKALNE PORUKE ZA DRŽAVNU BUDUĆNOST
Zato se rezultat izbora u Budvi može odraziti i na poziciju Spajićevog PES-a na državnom nivou, ali i na odnose sa partnerima, prevashodno partijama Andrije Mandića i Milana Kneževića, ključnih političkih igrača unutar aktuelne parlamentarne većine.
Jer sad je izvjesno: na loš rezultat PES-a uticala su i dešavanja u državi gdje je PES ostao suštinski talac politike Nove srpske demokratije i Demokratske narodne partije. Evropska javna priča, a istovremeni, tajni i javni, politički ustupci prosrpskim i proruskim strankama, ta igra na dva kolosijeka najviše je štetila Spajiću i PES-u.
Igranje na dvije stolice zahtijeva ozbiljne političke vještine, koje berzanski nastrojeni Spajić i njegovi najbliži saradnici očito nemaju. Zato se osjećaju kao da im nedostaje vazduha, a Mandićev zagrljaj više liči na stisak anakonde u kojem se guši dnevna politika PES-a.
Rezultati izbora u Budvi su pokazali da se PES nalazi na raskršću na koji način da koncipira svoje buduće političko djelovanje: podrška Rezoluciji o Srebrenici koju mu nijesu oprostili prosrpski birači i najava podrške rezoluciji o Jasenovcu koju su u skupštinsku proceduru uvrstili na pritisak Kneževića i Nove, kao i vječito udovoljavanje interesima, prije svega, Mandića kada su u pitanju kadrovska rješenja, ne izgleda kao dobra politička strategija.
Više djeluje kao odsustvo bilo kakve strategije i vođenje dnevne politike koja više liči na političko vrludanje, u skladu sa političkim vjetrom koji ih ošine.
Preporučeno
Iako je Spajić optimista po prirodi, budvanski šamar bi morao da shvati kao ozbiljan politički udarac: nije moguće istovremeno zagovarati i građanski i nacionalistički narativ. Predsjednik PES-a vrlo brzo mora da odluči koje političke snage su mu zaista saveznici i partneri i kojim putem želi da krene. No, da bi odlučio, Spajić i ekipa iz PES-a moraju da prelome što su njihovi politički prioriteti – jesu li evropski orjentisani samo kada su euri u pitanju ili su spremni da se zaista bore za evropske vrijednosti.
Video