Govoreći sam u Kapitolu na 13. dan blokade, Džonson je rekao da nije upoznat sa detaljima o hiljadama saveznih radnika koji su otpušteni od strane Trampove administracije.
Riječ je o masovnim otpuštanjima koja se rijetko dešavaju i koja se široko tumače kao pokušaj da se blokada iskoristi za smanjenje obima rada vlade. Potpredsjednik Džej Di Vens upozorio je na „bolne“ rezove koji slede, čak i dok sindikati zaposlenih podnose tužbe.„Jurimo ka jednoj od najdužih blokada u američkoj istoriji“, rekao je Džonson.
Pošto se ne nazire kraj, očekuje se da će blokada potrajati u doglednoj budućnosti. Zatvaranje je zaustavilo rutinske vladine aktivnosti, zatvorilo muzeje Smitsonijan i druge kulturne institucije, i izazvalo poremećaje u avio-saobraćaju, dodatno povećavajući neizvjesnost u već nestabilnoj ekonomiji.
Predstavnički dom je van zasjedanja, jer Džonson odbija da pozove poslanike nazad u Vašington, dok je Senat, zatvoren u ponedjeljak zbog saveznog praznika, najavio povratak na posao u utorak. Međutim, senatori su zaglavljeni u ćorsokaku neuspelih glasanja jer demokrate odbijaju da popuste po pitanju zdravstvenih zahtjeva.
Džonson je zahvalio predsjedniku Donaldu Trampu što je obezbijedio da vojska bude plaćena ove nedjelje, čime je uklonjen jedan od glavnih pritisaka koji su mogli natjerati strane na pregovore. I pripadnici Obalske straže dobijaju plate, potvrdio je visoki zvaničnik administracije u ponedjeljak. Zvaničnik je insistirao na anonimnosti jer planovi još nisu zvanično objavljeni.
U osnovi, blokada je sukob oko zdravstvene politike – konkretno subvencija za Zakon o pristupačnoj zdravstvenoj zaštiti (Affordable Care Act), koje ističu za milione Amerikanaca koji se oslanjaju na državnu pomoć kako bi kupili sopstvene zdravstvene polise putem „Obamaker“ (Obamacare) tržišta. Demokrate traže produženje tih subvencija, dok republikanci tvrde da to pitanje može da se riješi kasnije.
Lider demokrata u Predstavničkom domu, Hakim Džefris, rekao je da su republikanci praktično zatvorili Donji dom već četvrtu sedmicu i da stvarnih pregovora nema.
„Nigde ih nema“, rekao je Džefris za MSNBC.
Pošto su Kongres i Bela kuća u ćorsokaku, neki ukazuju na kraj mjeseca kao mogući sledeći rok za ponovno otvaranje vlade.
Otvorena registracija za zdravstveni program počinje 1. novembra, a Amerikanci će se suočiti sa mogućnošću naglog rasta premija za osiguranje. Fondacija Kaiser procjenjuje da bi mjesečni troškovi mogli da se udvostruče ako Kongres ne obnovi isplate subvencija koje ističu 31. decembra.
Krajem oktobra, državni službenici koji primaju plate na mjesečnom nivou, uključujući hiljade pomoćnika u Predstavničkom domu, ostaće bez zarada.
Trajan problem
Debata o zdravstvenoj zaštiti prati Kongres još od kada je Zakon o pristupačnoj zdravstvenoj zaštiti donesen pod predsjednikom Barakom Obamom 2010. godine.
Zemlja je prošla kroz 16-dnevnu blokadu vlade tokom Obaminog mandata, kada su republikanci pokušali da ukinu zakon.
Tramp je 2017. godine pokušao da „ukine i zamijeni“ zakon tokom svog prvog mandata, dok su republikanci imali većinu i u Predstavničkom domu i u Senatu. Taj pokušaj je propao kada je tadašnji senator Džon Mekejn glasao protiv plana, čuvenim pokretom palca nadole.
Sa 24 miliona korisnika „Obamaker-a“, što je rekord, Džonson je u ponedjeljak rekao da republikanci vjerovatno neće ponovo pokušavati takav potez, navodeći da još ima „posttraumatski stresni poremećaj (PTSP)“ od tog neuspeha.
„Možemo li u potpunosti da ukinemo i zamijenimo Obamaker? Mnogi od nas su sada skeptični jer su mu korijeni preduboko ukorijenjeni“, rekao je Džonson.
Republikanski predsjednik Predstavničkog doma insistira da je njegova stranka bila spremna da razgovara o zdravstvenom pitanju sa demokratama ove jeseni, prije nego što subvencije isteknu krajem godine. Ali, prvo, kaže, demokrate moraju da pristanu da otvore vladu.
Najduža blokada u američkoj istoriji, tokom Trampovog prvog mandata, trajala je 35 dana i bila je rezultat njegovih zahtjeva za sredstva za izgradnju zida na granici sa Meksikom.
U međuvremenu, Trampova administracija koristi široka ovlašćenja da otpušta radnike – što izaziva pritužbe čak i među republikancima i tužbe sindikata – i da odlučuje ko će primati plate.
To znači da, osim vojnih trupa, i druge Trampove prioritetne oblasti ne moraju nužno ostati bez plata, zahvaljujući različitim izvorima finansiranja, uključujući milijarde dolara obezbijeđene „Zakonom o jednom velikom, prelijepom aktu“ (One Big Beautiful Bill Act), koji je sada na snazi.
Pentagon je saopštio da je tokom vikenda uspio da iskoristi osam milijardi dolara iz neiskorišćenih sredstava za istraživanje i razvoj kako bi isplatio vojno osoblje, koje je rizikovalo da ostane bez plata u srijedu. Ali Ministarstvo prosvjete je među najteže pogođenima, što je dovelo do poremećaja u specijalnom obrazovanju, programima poslije nastave i drugim inicijativama.
„Administracija bi takođe mogla da odluči da koristi obavezna sredstva obezbijeđena Zakonom o usklađivanju za 2025. godinu ili druge izvore obaveznog finansiranja kako bi nastavila aktivnosti koje se finansiraju direktnim aproprijacijama u različitim agencijama“, navodi se u izveštaju nezavisne Kancelarije za budžet Kongresa (CBO).
CBO je naveo odjeljenja za odbranu, trezor i unutrašnju bezbjednost i Kancelariju za upravljanje i budžet kao među onima koji su dobili posebna sredstva prema zakonu.
Preporučeno
„Dio sredstava iz direktne aproprijacije Ministarstva odbrane prema Zakonu o usklađivanju za 2025. godinu mogao bi se koristiti za isplatu aktivnog vojnog osoblja tokom blokade, čime bi se smanjio broj zaposlenih koji bi kasnije primili nadoknadu“, napisali su iz CBO u pismu kao odgovor na pitanja senatorke Džoni Ernst iz Ajove.
Video