Pokret Samoopredjeljenje, na čijem čelu je premijer Aljbin (Albin) Kurti, pobijedio je na parlamentarnim izborima na Kosovu 9. februara sa oko 41 procenata glasova, prema preliminarnim rezultatima, piše RSE.
“Nastavićemo dobre poslove koje smo započeli u protekle četiri godine i uradićemo mnogo drugih poslova, u skladu sa našim obećanjima, od kraja do kraja Kosova”, rekao je Kurti nakon proglašenja pobjede.Kurti je vodio Vladu Kosova četiri godine počevši od 2021. godine i kratko vrijeme 2020. godine.
U poređenju sa izborima prije četiri godine, podrška njegovoj stranci pala je za oko 10 odsto.
Uprkos tome, Kurti je rekao da će Samoopredjeljenje biti na čelu Vlade još četiri godine.
Nije još jasno sa kojom političkom snagom će se ova stranka udružiti kako bi osigurala 61 poslanika u Skupštini Kosova, kao ni politika koju će slijediti.
Ko je Kurti?
Kurti je lider koji izaziva snažne reakcije s obje strane političkog spektra.
Za njegove pristalice, on je reformator i zaštitnik interesa zemlje koja se suočava sa spoljnim pritiscima.
Za njegove kritičare, on je rigidni ideolog čija nesklonost kompromisu nije samo opteretila odnose sa međunarodnim saveznicima, već je i izolovala Kosovo na svjetskoj sceni.
Kurti je postao poznat 1990-ih nakon organizovanja protesta protiv represije nekadašnjeg predsjednika Republike Srbije, Slobodana Miloševića.
Zbog svog aktivizma, proveo je dvije godine u srpskim zatvorima i pušten je tek nakon međunarodnog pritiska.
Godine 2005, zajedno s drugim aktivistima iz Akcione mreže za Kosovo, osnovao je Pokret Samoopredjeljenje, koji je kasnije registrovan kao politička stranka.
Kao njen lider, Kurti je izgradio karijeru kritikujući prethodne političke elite zbog korupcije i nepotizma, te se suprotstavljajući stranom uticaju.
Nekada poznat po vođenju uličnih protesta i čak korišćenju suzavca u Skupštini, Kurti je s vremenom ublažio svoju retoriku. Više ne zagovara ujedinjenje s Albanijom, već se fokusira na dalju konsolidaciju Kosova kao nezavisne i suverene države.
Kurti je prvi put izabran za premijera u februaru 2020.
Međutim, ta vlada je trajala najkraće u postratnom Kosovu.
Nesuglasice oko upravljanja pandemijom COVID-a 19, a posebno pristupa dijalogu sa Srbijom, eskalirale su u političku borbu.
Dana 25. marta, Demokratski savez Kosova je podnio predlog za izglasavanje nepoverenja, što je dovelo do pada Kurtijeve vlade.
Manje od godinu dana kasnije, u februaru 2021, održani su vanredni parlamentarni izbori, a Samoopredjeljenje je osvojilo više od 50 procenata glasova.
Kao premijer po drugi put, Kurti je obećao da će prioriteti njegove vlade biti zdravstvo, obrazovanje i pravda.
Šta je obilježilo Kurtijev prethodni mandat?
Kurti je obećao upravljanje fokusirano na transparentnost i odgovornost, naglašavajući važnost očuvanja nacionalnog suvereniteta.
Uprkos tome, njegova vlada je pomenuta u izvještajima američkog Stejt departmenta zbog korupcije u vladi i od strane Reportera bez granica zbog ograničavanja slobode medija.
Od 2021. godine, nezaposlenost je u opadanju, dok je privredni rast ispod četiri procenta. Plate i penzije su porasle, kao i strane direktne investicije.
Međutim, ono što je najviše obilježilo Kurtijev drugi mandat bila je njegova odlučnost da proširi autoritet Kosova na sjeveru zemlje, gdje većinsko stanovništvo čine Srbi, koji dugo odbijaju odluke zvanične Prištine.
Uprkos protivljenju i protestima, Kurti je postavio albanske gradonačelnike u opštine sa srpskom većinom nakon što je lokalna zajednica bojkotovala izbore, zamijenio srpske registarske tablice kosovskim, uklonio srpski dinar iz opticaja i zatvorio većinu srpskih institucija koje su radile od poslijeratnog perioda, a koje su zapošljavale hiljade ljudi.
Ove odluke, iako ključne za njegovu viziju suverenog i ujedinjenog Kosova, imale su visoku cijenu za međunarodne saveze.
U neobičnom potezu, zvaničnici Evropske unije i Sjedinjenih Država su oštro kritikovali kosovsku vladu, opisujući njene radnje kao nekoordinisane i štetne za srpsku zajednicu.
S takvim potezima, Kurti je doveo u pitanje partnerstvo sa Sjedinjenim Državama, rekao je bivši pomoćnik američkog državnog sekretara, Džejms O’Brajen (James O’Brien).
Kosovo može napredovati samo uz pomoć Sjedinjenih Država i rješavanjem njihovih zabrinutosti, rekao je bivši američki ambasador u Prištini, Džefri Hovenijer (Jeffrey Hovenier).
Za bivšeg šefa spoljne politike EU Žozepa Borelja (Josep Borrell), Kurti je bio nekooperativan.
Kao rezultat toga, EU je uvela nekoliko kaznenih mjera protiv Kosova, suspendujući finansijsku pomoć, koja je i dalje na snazi, i ograničavajući sastanke na visokom nivou sa kosovskim zvaničnicima.
Iako je Kurti opravdao svoje odluke kao zakonite i u skladu sa Ustavom zemlje, saveznici su insistirali na tome da se sve što se tiče sjevera, treba raspravljati u okviru dijaloga posredovanog od strane EU o normalizaciji odnosa između Kosova i Srbije.
Ovaj dijalog na visokom nivou je takođe zaustavljen.
Kurti i predsjednik Srbije Aleksandar Vučić nisu se sastali od septembra 2023. godine, iako je normalizacija njihovih odnosa ključna za evropsku integraciju i Kosova i Srbije.
Nekoliko dana nakon tog sastanka, naoružani Srbi su napali kosovsku policiju u selu Banjska u Zvečanu, ubivši jednog policajca. U sukobu koji je uslijedio, ubijena su i tri srpska napadača.
Kurti je za napad okrivio Srbiju, ali su tamošnje vlasti negirale bilo kakvu umiješanost.
On je uslovio nastavak dijaloga izručenjem Milana Radoičića, bivšeg srpskog političara sa Kosova, koji je priznao odgovornost za organizovanje napada u Banjskoj.
Čak i prije toga, Kurti je odbijao da odgovori na nekoliko zahtjeva međunarodne zajednice da normalizuje odnose sa Srbijom preduzimanjem koraka ka osnivanju Zajednice opština sa srpskom većinom.
Kosovo i Srbija su se o ovoj zajednici dogovorili 2013. godine, znatno prije Kurtija, a Srbija uporno zahtijeva njenu implementaciju.
Međutim, svaka kosovska vlada je oklijevala, strahujući da bi to moglo negativno uticati na unutrašnju funkcionalnost države.
Slično tome, Kurti je insistirao prvo na de facto priznanju Kosova od strane Srbije, priznanju koje se nije dogodilo.
Na skupu sa svojim pristalicama 1. februara, Kurti je ponovio da “Republika Kosovo, sa našom vladom na čelu, kaže ‘ne – Zajednici”, termin na srpskom jeziku koji Samoopredjeljenje dosljedno koristi za Zajednicu.
Ovim stavom, Kurti signalizira nastavak prkosnog stava koji rizikuje dalje produbljivanje raskola Kosova sa zapadnim saveznicima.
Ali, prema riječima Čarlsa Kupčana (Charles Kupchan), iz Savjeta za spoljne odnose u SAD, “može se desiti da će Kurti, nakon ponovnog izbora, biti spreman da ublaži stvari”.
“… da krene u pravcu koji je manje etnonacionalistički i konstruktivniji kada su u pitanju odnosi između Prištine i Beograda”, rekao je Kupčan za Radio Slobodna Evropa.
Preporučeno
Video