Po nacionalnosti je Vukotić bio Crnogorac, rođen je u mjestu Bileći kraj Danilovgrada sedmog februara 1927. godine. Zbog očevog posla cijela porodica u Zagreb je stigla dok je Vukotić bio još dječak.

Skoro svaki dolazak iz Zagreba u Podgoricu najavljivao mi je telefonom, radujuci se susretu sa svojim najblizim, prijateljima i drugovima. Mnogo je volio grad svoje mladosti, mnogo je volio i Crnu Goru. Brinuo se za njenu savremenost i buducnost. Tesko je prezivljavao neshvatljivu, sumanutu agresiju na Konavle i Dubrovnik.

Nakon Drugog svjetskog rata u Zagrebu je Vukotić studirao arhitekturu, a tada se krenuo baviti i crtanjem karikatura te stripova za magazin “Kerempuh”. Od 1951. godine bavio se animiranim filmom u Duga filmu. Jedan je od osnivača, kao i prvo ime Zagrebačke škole crtanog filma.

Ugledni animator Joško Marušić napisao je: „Njegova filmografija je najbliža fokusu, osnove što definiramo kao Zagrebačka škola crtanog filma, a to znači humanizam i ironija u idejama te stilizacije kao kreativni princip u oživljavanju lika“. Vukotićevo djelo se na mnogo načina može čitati kao važna intervencija u novu poslijeratnu politiku Jugoslavije pod Titom dok je Jugoslavija dogovarala društvenu tranziciju prema komunizmu i politiku „nesvrstanosti“, iako je istovremeno bila u ropstvu širih hladnoratovskih perspektiva.

Vukotiću je to značilo da se njegova djela trebaju baviti moralnim, etičkim i političkim pitanjima u razigranim pričama koje su često aludirale na – ali i, što je daleko značajnije, radikalizirale – američke žanrove. Preko vela američkog stila, autoru je bilo dozvoljeno kritikovati stanje u društvu, ali ne bez osude.

Povezani članci

Život

Policajci greškom priveli Oskarovca, glumac opisao neprijatnost: Bacili su me na vrelu haubu

Vec u tridesetpetoj godini postaje slavan: za film Surogat dobija 1962. godine, kao prvi stranac, najvece svjetsko filmsko priznanje “Oskar”.

“Surogat”, remek djelo o otuđenosti, je uz Oskara osvojio i brojne velike nagrade na festivalima u Beogradu, Bergamu, Corku, San Francisku, Oberhausenu itd. Surogat je najnagrađivaniji film ikada proizveden u Hrvatskoj. Taj desetominutni crtani film za odrasle redatelja i glavnog animatora Dušana Vukotića i scenariste Rudolfa Sremca nastao je u skromnim prostorijama Studija za crtani film Zagreb filma u zagrebačkoj Vlaškoj ulici. To je jednostavna priča o neobičnom trokutastom debeljku koji dođe na plažu i sve što mu treba sam naduva. Tako naduva i vlastitu partnerku, ali na kraju, kako je lako došao do svega tako sve i nestane. Surogat je kritika potrošačkog društva u kojem je sve lažno i prividno. Čovječuljak, njegov glavni junak, surogat je nad surogatima. Film je bio moderno animiran, s manjim brojem sličica u sekundi, a likovi su bili geometrijski, svedeni na još reduciraniju sezanovsku formulu gledanja svijeta oko sebe (“Sve oko mene su kugle, valjci i stošci”). Ovim filmom izrazen je nesklad ljudskih iluzija i objektivne stvarnosti. Poslije ovog filma Vukotic dobija poziv od Volta Diznija, da u njegovoj cuvenoj filmskoj industriji uradi TV seriju od 52 filma na temu iz Surogata, sa istim glavnim junakom, pod americkim naslovom “Mister Surogat”.

Kod Vukotića to je bio dvodimenzionalan svijet krugova, trokuta i kvadrata. Animacija Surogata bila je, dakle, vrlo daleko od dotad dominantne Diznijeve. Muzika za film bila je takođe vrlo moderna u stilu nervoznog džeza zagrebačkog kompozitora i dirigenta Tomislava Simovića. Surogat je po mnogočemu značajan film Zagrebačke škole crtanog filma: svojom animacijom i ironičnim pogledom na svijet izvršio je veliki utjecaj na brojne autore i studije crtanog filma.

Vukotic je snimio i tri cjelovečernja igrana filma: Sedmi kontinent, Akcija stadion i Gosti iz Galaksije, nas prvi igrani film iz oblasti naucne fantastike.
Skoro bez izuzetka filmovi velikog maga animacije dobijali su najveća svjetska priznanja na festivalima u Oberhauzenu, Kanu, Manhajmu, Njujorku, Madridu, Puli, Moskvi, San Francisku, Bergamu, Krakovu, Trstu, San Sebastijanu, Melburnu, Beogradu, Montevideu, Teheranu, Karlovim Varima, Buenos Airesu, Londonu, Pragu, Milanu, Barceloni… Na domacoj sceni takodje – dobitnik je priznanja: Trinaestojulske nagrade Crne Gore, hrvatske nagrade “Vladimir Nazor” za životno djelo, nagrade AVNOJ-a, nagrade “Oslobodjenja Podgorice” i dr.

Godine 1971. Vukotic je izabran za redovnog člana Američke filmske akademije; za dopisnog člana Crnogorske akademije nauka i umjetnosti 1977. a za njenog redovnog člana 1985. godine. Bio je redovni profesor na akademiji za kazaliste, film i TV u Zagrebu. Smatran je velikim Crnogorcem u hrvatskoj umjetnosti i svjetski značajnim filmskim stvaraocem.

 Vukoticeva smrt 8. jula 1998. godine primljena je u Crnoj Gori, posebno u njegovoj Podgorici, s velikim žalom. “Pobjeda” uz tekst o njegovoj licnosti i djelu, donosi izjave kulturnih poslenika i umjetnika:
“Sjećam se zajednickog rada na organizovanju simpozijuma o crnogorskoj nacionalnoj kulturi, 1968. godine, gdje je Dušan bio jedan od rijetkih Crnogoraca koji su živjeli izvan Crne Gore koji je i referatom iskazao podršku rješavanju uočenih problema. Ovaj prvi i jedini Oskarovac s jugoslovenskih prostora zadržao je trajno čvrstu umjetničku principijelnost. Zadnjih godina ne gledamo njegove odlične filmove, a oni mnogo govore i o današnjem vremenu. Treba se sjetiti one “mrlje mastila”, koja crnilom zastire prostore na mapi. Dušan Vukotić je bio veliki stvaralac, drag čovjek i prijatelj, a njegova smrt je veliki gubitak za crnogorsku kulturu i za evropsku filmsku umjetnost.”
(O. Perovic)

Teško je zamisliti skromnog reditelja u današnje doba, s obzirom da svi žude za samopromocijom, autorstvom i crvenim tepihom. Veliki, Dušan Vukotić nije uopšte želio da ide na dodjelu Oskara jer je mislio da sa svojim Surogatom pored Diznija nema nikakve šanse. Kad je stigla vijest o nagradi, Dušanu Vukotiću su u Zagreb filmu organizovali proslavu na kojoj su mu umjesto kipa dali kutiju tadašnjeg deterdženta Oscar!