Sa stanovišta EU, kako se navodi u analizi SIGMA-e, nema stvarne potrebe za izmjenom ovog zakona, ali ne spore da promjene mogu biti na bolje, ali nakon pažljivog razmatranja, analize i konsultacija. Ipak, nužno ne preporučuju ograničenje mandata, ukazujući da je prilikom izrade Zakona o DRI po uzoru na Njemačku smatrano da bi senatori trebalo da imaju podjednaku zaštitu kao sudije.
“Ovo proizilazi iz shvatanja da su senatori izabrani zbog integriteta i etičnosti s jedne i vještina i profesionalnog iskustva s druge strane, kako bi se osiguralo da neograničeno trajanje mandata ne ograničava njihov učinak. Istovremeno, ova sigurnost mandata takođe znači da nema pritiska na članove da bilo koga ,,zadovolje“ revizorskim izvještajima, već se mogu koncentrisati na činjenični, objektivan, neutralan i profesionalan rad”, navode u analizi.Izbjeći istovremenu zamjenu
U SIGMA-i smatraju da je za kontinuitet rada DRI potrebno obezbijediti postepeno uvođenje novih članova DRI i izbjeći da četiri aktuelna senatora budu smijenjena istovremeno.
“Ovo je neophodno i zbog budućih imenovanja novih članova Senata. U slučaju da se svi promijene istovremeno, to bi podrazumijevalo da se isto desi i po isteku mandata novih članova, što bi svaki put bilo krajnje ometajuće za rad institucije i nosilo bi rizik da ne mogu da obavljaju svoje zakonske obaveze na vrijeme i kvalitetno”, upozoraju iz SIGMA-e.
Ističu da ove zakonske izmjene moraju biti u skladu sa ustavnom zaštitom nezavisnosti DRI s jedne i funkcionisanja same institucije s druge strane. Podsjećaju da je prema Ustavu Crne Gore DRI nezavisan i vrhovni organ državne revizije.
“Ova nezavisnost je trenutno prevedena Zakonom u DRI u različitim aspektima, od kojih je jedan neograničen mandat. Radi zaštite nezavisnosti i obezbjeđivanja kontinuiteta, izmjene propisa ne bi trebalo da dovedu do automatskog razrješenja dosadašnjih članova, jer će u suprotnom prosta većina u Skupštini biti dovoljna za izmjenu zakona i razrješenje senatora ako ne bude poželjan. Takva praksa bila bi neustavna, jer sam Ustav štiti nezavisnost DRI, a predstavljala bi i kršenje standarda o nezavisnosti koji podrazumijevaju zaštitu senatora”, ukazuju iz SIGMA-e dodajući da je neophodno naći prelazno rješenje između želje da se mandat ograniči i zaštiti nezavisnost DRI.
Obnova mandata
Iz SIGMA-e navode i da se mora pažljivo razmotriti pitanje obnove mandata u slučaju da se ograniči. Ukazuju da je u evropskoj praksi produženje mandata često formalnost, pa većina senatora ostaje mnogo duže od samo jednog mandata. Upozoravaju da prekratak mandat može dovesti do toga da senatori nemaju dovoljno vremena da se upoznaju sa oblastima koje bi trebalo da revidiraju, dodajući da je opšti stav u EU da je sve ispod pet godina rizik.
Preporučeno
“Stoga, ako postoji široka saglasnost u Crnoj Gori za prelazak na imenovanja članova Senata na određeno vrijeme, potrebno je pažljivo razmotriti dužinu trajanja mandata koji je vremenski ograničen. Predsjednik Odbora Dejan Đurović predložio je mandat na četiri godine, što bi bio jedan od najkraćih mandata u državama članicama EU, iste dužine kao i mandat Vlade. Po našem mišljenju, oni nikada ne bi trebalo da se poklapaju, kako bi se izbjegla činjenica ili percepcija da članovi Senata „služe“ određenoj vladi”, navode u analizi predlažući mandat između šest i devet godina.
Video