U podacima koje je UIKS dostavio portalu Standard, navodi se da je u ovoj ustanovi trenutno smješteno 1.272 lica – 598 zatvorenika i 674 pritvorenika – a struktura zatvorske populacije posljednjih godina pokazuje sve izraženije trendove.

„Sve je veći broj lica koja se suočavaju sa problemima zavisnosti od psihoaktivnih supstanci, kao i onih koja su iz oblasti organizovanog kriminala. Riječ je o kategorijama koje zahtijevaju specifičan i složeniji pristup u tretmanu, što uslovno rečeno i dovodi do većeg stepena povratništva“, saopšteno je iz UIKS-a.

Tretmani i radne obaveze – temelj zatvorskog pristupa

Zatvorenici prolaze kroz opšti tretman, ali su razvijeni i posebni programi za rizične grupe. Oni uključuju psihosocijalnu podršku, razvoj socijalnih vještina i pripreme za život na slobodi. Poseban fokus stavljen je i na osobe koja su počinila nasilna krivična djela.

„Cijenimo istaći da realizatori tretmana kontinuirano rade na unapređenju svojih profesionalnih znanja i vještina“, ističu iz UIKS-a.

Povezani članci

Hronika

Tokom 2023. godine u UIKS-u umrlo devet zatvorenika, tri izvršila samoubistvo

Hronika

Ombudsman: Neophodno izraditi Program za prevenciju samoubistava u zatvorima

Društvo

Mještani naselja oko UIKS-a: Ni Hitnu pomoć ne možemo pozvati

Uz tretmanski rad, naglasak je i na radnom angažmanu.

„Program tretmana obuhvata i razvijanje radnih navika, budući da je, shodno Zakonu, rad istovremeno i pravo i obaveza svakog zatvorenika. Na taj način se lica lišena slobode usmjeravaju ka poštovanju društveno prihvatljivih normi i razvijaju vještine koje će im biti korisne nakon izlaska“, navodi se u odgovoru.

Problem nastaje po izlasku: Nema ko da ih primi

Međutim, kako navode iz UIKS-a, ključni izazov leži izvan zatvorskih zidova.

„Postpenalni tretman nije u nadležnosti Uprave. Za taj segment potrebno je postojanje posebne institucije koja bi se isključivo bavila reintegracijom bivših zatvorenika. Ona bi trebala da sarađuje sa centrima za socijalni rad, lokalnim zajednicama, Direkcijom za uslovnu slobodu, Upravom policije i ostalim organima“, naglašavaju iz UIKS-a.

Đukanović: Rehabilitacija bez podrške – prazna forma

Sociolog Andrija Đukanović potvrđuje u razgovoru za portal Standard da zatvorski sistem ne može sam riješiti problem recidivizma i upozorava da su uzroci višeslojni.

„Visok stepen povratništva među zatvorenicima u Crnoj Gori možemo tumačiti kroz djelovanje više međusobno povezanih faktora, koji uključuju kako individualne, tako i sistemske izazove. Nakon izlaska iz zatvora, bivši osuđenici se često suočavaju sa stigmatizacijom društva i okoline, otežanim pristupom tržištu rada i nedostatkom osnovne socijalne podrške“, kaže sociolog.

Prema njegovim riječima, mnogi zatvorenici izlaze u isti ambijent koji ih je ranije odveo u kriminal.

„Mnogi od njih nemaju stabilnu porodičnu ili društvenu mrežu koja bi im pružila oslonac u procesu reintegracije. Institucionalno posmatrano, zatvorski sistem u Crnoj Gori i dalje je dominantno represivan, sa nedovoljno razvijenim rehabilitacionim programima koji bi osnažili zatvorenike za povratak u društvo“, rekao je Đukanović.

Đukanović ističe da je ključ u kontinuiranoj podršci.

„Zatvorski tretmani mogu imati određeni pozitivan uticaj na ponašanje zatvorenika tokom izdržavanja kazne, ali sami po sebi, bez podrške po izlasku na slobodu, rijetko su dovoljni za dugoročno sprečavanje recidiva. Suštinska promjena u ponašanju zahtijeva kontinuitet podrške – kako tokom kazne, tako i nakon njenog isteka “, dodao je on.

Upozorava i na ozbiljne posljedice izostanka takvog sistema:

„Ukoliko zatvorenici nakon izlaska ostanu bez podrške u traženju posla, smještaja, zdravstvene i psihosocijalne zaštite, oni se vrlo često suočavaju s istim okolnostima koje su doprinijele njihovom prvobitnom kriminalnom ponašanju. Bez adekvatnih postpenalnih programa, rehabilitacija ostaje nedovršena, a mogućnosti za trajnu reintegraciju znatno su umanjene “, kazao je sociolog.

Bez izlaza iz začaranog kruga

Zatvorski sistem u Crnoj Gori ulaže određene napore u tretman zatvorenika i radnu aktivaciju, ali bez institucionalne podrške nakon izlaska, izlazak iz začaranog kruga kriminala za mnoge ostaje nedostižan. Kako poručuju i iz UIKS-a i stručnjaci, borba protiv recidivizma mora biti koordinisana i dugoročna – i ne može ostati odgovornost samo jedne institucije.