Portal Standard je detaljno istraživao sve okolnosti ovog događaja, koje ćemu prezentovati javnosti – kako je falsifikovana dokumentacija za let, kako je helikopter nestao sa radara, kako je nezakonito sletio u kamp specijalnih jedinica policije u Podgorici, kako je izbjegnuta procedura aktiviranja NATO aviona…
PREIMENOVALI OZNAKU NA LETU – UMJESTO DRŽAVNOG, HELIKOPTER OZNAČEN KAO CIVILNI
U javnosti je posljednja dva dana stvorena konfuzija u vezi sa tim ko je bio stvarno nadležan za izdavanje sporne dozvole za letjenje za helikopter MUP-a Srbije. Agencija za civilno vazduhoplostvo juče je portalu Standard odgovorila da je takva dozvola isključivo u nadležnosti Ministarstva vanjskih poslova i Ministarstva odbrane, time indirektno negirajući bilo kakvu vezu sa ovim događajem, jer je, kako su naveli, u pitanju inostrani državni vazduhoplov.
Međutim, istina je nešto drugačija, upravo ACV je formalno bila nadležna za izdvanje dozvole, na osnovu lažirane dokumentacije u Beogradu. Prema informacijama portala Standard, MUP Srbije je plan leta podnio Kontroli leta u Beogradu. Let je, prema tom dokumentu, tretiran kao „let stranog civilnog vazduhoplova“ sa oznakom „X“, umjesto da nosi oznaku „M“, koja se koristi za državne letjelice. Oznaka „X“ koristi se u slučajevima, koji nijesu iz kategorija – redovnog avio saobraćaja, vanrednog avio saobraćaj, letovi opšte avijacije i letovi vojnih/državnih vazduhoplova. Time je svjesno izbjegnuto pribavljanje saglasnosti dva nadležna ministarstva Vlade Crne Gore.
IZ PODGORIČKE KONTROLE LETA MORALI USPOSTAVITI RADIO VEZU PRI ULASKU LETJELICE U VAZDUŠNI PROSTOR CRNE GORE
Nakon što je helikopter MUP-a Srbije dobio potrebne saglasnosti za polijetanje sa aerodroma u Beogradu, Kontrola leta Beograd mu je odobrila polijetanje i omogućila realizaciju leta shodno predviđenom planu. Ulaskom helikoptera u vazdušni prostor Crne Gore, monitoring su, prema procedurama, preuzele terminalna i aerodromska kontrola letjenja Podgorica. To znači da su iz podgoričke Kontrole leta, na monitoru mogli pratili letjelicu od polijetanja iz Beograda, a da su po njenom ulasku u vazdušni prostor Crne Gore sa posadom morali uspostaviti i radio komunikaciju. Ipak, ostalo je nejasno da li je to i učinjeno.
KAKO JE VAZDUHOPLOV NESTAJAO SA RADARSKE SLIKE, PA UKLONIO OZNAKU
Posebno intrigantan momenat je da je ovaj vazduhoplov povremeno nestajao sa radarske slike tokom leta kroz Crnu Goru. Prema pouzdanim informacijama Standarda, helikopter sa patrijarhom Porfirijem je nestao sa radara iznad Kolašina od 8.40 do 8.46, kada se pojavio iznad Pelevog Brijega. Nakon toga, let se mogao pratiti do dolaska iznad Podgorice u 8.49, kada je ponovo nestao sa radarske slike. Pretpostavlja se da je tada bez zadržavanja sletio u kamp Zlatica, kada je Porfirije napustio ovaj helikopter, koji se u 8.56 časova ponovo pojavljuje na radaru i slijeće na aerodrom u Golubovcima. Simptomatičan podatak je da je, nakon nestanka sa ekrana kod Kolašina, nestala njegova registraciona oznaka za identifikaciju, pa su kontrolori letjenja u Podgorici mogli samo da pretpostave da se radi o istom vazduhoplovu kada se ponovo pojavio na ekranu. U ovakvim situacijama, kada dolazi do gubljenja vazduhoplova sa ekrana i nestanka podatka za njegovu identifikaciju, kontrola letjenja Podgorica je morala upoznati Vazduhoplovni operativni centar VCG ili MUP za angažovanje službe za traganje i spašavanje, što nije učinjeno. Tako sve ukazuje da je Kontrola leta imala pouzdane informacije o vrsti i karakteru leta, krajnjoj destinaciji slijetanja vazduhoplova i smišljenom prikrivanju podataka o njemu u trenutku približavanja destinaciji za slijetanje.
TREBALO DA REAGUJU NATO AVIONI
Umjesto što su se kontrolori letjenja odlučili na ćutanje, procedure nalazu druga obavezna postupanja – obavještavanje Vazduhoplovnog operativnog centra Vojske Crne Gore o dešavanjima u vazdušnom prostoru, pa bi za kratko vrijeme NATO borbeni vazduhoplovi bili angažovani da zaštite naš vazdušni prostor ili da pruže pomoć ukoliko je navedeni vazduhoplov izgubio komunikaciju sa kontrolom letjenja. Ova proceduralna obaveza je poznata Kontroli leta Podgorica, jer je propisana Sporazumom za sprovođenje NATO AIR POLICING misije iznad Crne Gore.
KAMP NA ZLATICI NEMA DOZVOLU ZA SLIJETANJA HELIKOPTERA IZ MEĐUNARODNOG SAOBRAĆAJA
Standard je istraživao i da li poligon kampa na Zlatici ima odobrenja za slijetanje vazduhoplova iz međunarodnog saobraćaja. Zakon o vazdušnom saobraćaju predviđa da svaki strani vazduhoplov (civilni ili državni) u međunarodnom saobraćaju mora sletjeti na međunarodni aerodrom ili na drugi aerodrom koji nije međunarodni, ukoliko je obezbijeđena primjena propisa o prelasku državne granice. To znači da je ovaj vazduhoplov morao sletjeti na jedan od aerodroma u Crnoj Gori, i da niko nije imao pravo da mu odobri slijetanje na druge površine u Crnoj Gori, osim Agencije za civilno vazduhoplovstvo. Naime, članom 20 je jasno definisano u kojim situacijama je dozvoljeno vanaerodromsko slijetanje i polijetanje. Stav 5 ovog člana kaže da se to odobrava „kod letova za posebne namjene“. To znači da, ukoliko je neko iz ACV dao suglasnost, iako u zvaničnim odgovorima za Standard to osporavaju, onda bi morali i objasniti zašto bi ovo bio let za posebne namjene. Isto bi se moglo reći i za menadžment Uprave policije, koji je dozvolio slijetanje helikoptera i izbjegavanje primjene zakona, kako tokom slijetanja letjelice, tako i tokom kontrole i evidentiranja Porfirija i njegovih saradnika.
Preporučeno
Sudeći po svemu prethodno navedenom, jasno je da su sve radnje u vezi sa letom ovog helikoptera precizno dogovorene i planirane, držane u tajnosti van zakonskih procedura, te da je u njima učestovovala Kontrola letjenja Podgorica, ali i Uprava policije. Da li će nadležni organi i crnogorski NATO partneri tražiti detaljnu istragu ovog slučaja, još nije poznato.
Video