Ministri finansija EU su danas dali odobrenje za 15 država članica da privremeno odstupe od fiskalnih pravila Unije kako bi značajno povećale izdvajanja za odbranu.

„U ovom presudnom trenutku, ulaganje u naše odbrambene kapacitete mora ostati apsolutni prioritet,” izjavila je Štefani Luze, ministarka ekonomskih poslova Danske, koja trenutno predsjedava Savjetom EU.

„Današnje aktiviranje klauzule o izuzeću omogućiće državama članicama da povećaju potrošnju na odbranu, a da pritom očuvaju održivost javnih finansija,” dodala je ona.

Zemlje kojima je odobreno aktiviranje tzv. nacionalne klauzule o izuzeću u okviru Pakta o stabilnosti i rastu (SGP) su: Belgija, Hrvatska, Češka, Danska, Estonija, Finska, Grčka, Mađarska, Latvija, Litvanija, Poljska, Portugal, Slovačka i Slovenija.

Njemačka je takođe podnijela zahtjev za blažim fiskalnim tretmanom u vezi s ulaganjima u odbranu, ali Savjet EU još nije u mogućnosti da donese odluku jer nova njemačka vlada, koja je stupila na dužnost u aprilu, još nije dostavila srednjoročni plan fiskalnih i strukturnih reformi koji precizira prioritete za javna ulaganja. Očekuje se da će to učiniti do kraja mjeseca, a glasanje o njihovom zahtjevu moglo bi se održati u septembru.

Povezani članci

Ekonomija

RUPA U BUDŽETU SVE DUBLJA: Deficit u prvih pet mjeseci 2025. čak 78 miliona eura veći nego prošle godine

Svijet

Evropska unija, bez Mađarske, nastavlja vojnu pomoć Ukrajini; Orban blokirao zajedničku izjavu EU

Svijet

EU razmatra paket od 800 milijardi eura za jačanje odbrane usljed mogućeg povlačenja SAD-a

Rok do 2030.

Ova mjera omogućava zemljama članicama da povećaju potrošnju na odbranu do 1,5% BDP-a godišnje u periodu od četiri godine, bez posljedica, čak i ako time premaše granicu deficita od 3% BDP-a predviđenu SGP-om.

Radi se o dijelu plana „Readiness 2030”, vrijednog 800 milijardi eura, čiji je cilj povećanje izdvajanja za odbranu u naredne četiri godine. Evropska komisija je ranije procijenila da bi do 650 milijardi eura moglo biti direktno usmjereno u sektor.

Sve zemlje koje će imati koristi od fleksibilnijih pravila takođe su članice NATO-a, koji je prošlog mjeseca odlučio da udvostruči cilj za odbrambenu potrošnju – na 5% BDP-a do 2035. godine.

Ovaj novi cilj predstavlja veliki izazov za pojedine članice EU, među kojima su Belgija, Italija, Mađarska, Rumunija, Francuska, Poljska i Slovačka – koje su već pod mjerama Evropske komisije zbog prekomjernog deficita.

Neutralna Malta se takođe nalazi pod posebnom prismotrom u okviru istog postupka.

Iako se zemljama koje zbog ulaganja u odbranu odstupaju od fiskalnih pravila neće izricati sankcije, pomenutih osam zemalja „i dalje ostaju obavezne da poštuju budžetska pravila i sprovedu revidirani okvir ekonomske uprave, bez obzira na aktiviranje klauzule,” navodi se u saopštenju Savjeta.

U međuvremenu, svih 27 članica EU razmatra učešće u SAFE programu – drugom ključnom finansijskom stubu plana za ponovno naoružavanje EU. Očekuje se da krajem mjeseca dostave svoje projekte i zahtjeve za finansiranje, dok bi Evropska komisija trebalo da počne sa prikupljanjem 150 milijardi eura za tu svrhu na tržištima početkom 2026.

Nova trka u naoružanju u EU dolazi usred upozorenja obavještajnih službi da bi Rusija mogla biti spremna da napadne neku drugu evropsku zemlju do kraja decenije.