U više zemlja, među kojima su Austrija, Srbija, Slovačka, Norveška, Portugal, Sudan, Mali, Bangladeš, Tajland, Liban, Francuska i Nepal, vlast je izgubila većinu, a građani/ke su na ulicama.
AUSTRIJA4. januara austrijski kancelar Karl Nehamer i šef konzervativne Austrijske narodne stranke (OVP) podnio je ostavku na mjesto predsjednika vlade, pošto su pregovori o formiranju nove vlade propali drugi put.
Nova austrijska vlada preuzela je 3. marta dužnost, sa Kristijanom Stokerom kao kancelarom na čelu tropartijske koalicije formirane poslije petomjesečnog čekanja.
Kristijan Stoker, Foto: Vikipedija
Koalicioni sporazum postignut 27. februara poslije najdužih pregovora u Austriji od Drugog svjetskog rata, predviđa stroga pravila za azil u toj zemlji EU od devet miliona stanovnika.
SRBIJA
Premijer Srbije Miloš Vučević (Srpska napredna stranka – SNS) podnio je ostavku na tu funkciju i najavio ostavku gradonačelnika Novog Sada Milana Đurića 18. januara 2025. godine, nakon pada nadstrešnice Željezničke stanice u Novom Sadu 1. novembra prethodne godine.
U 11.52 časova, na licu mjesta, stradalo je 14 osoba. 16 dana i četiri mjeseca kasnije od zadobijenih povreda preminule su još dvije osobe, te je broj žrtava povećan na 16.
U Srbiji od tada traju protesti i demonstracije, a ključni akteri su studenti, koji su u jednom momentu blokirali sve fakultete.
Protesti u Srbiji, Foto: Rojters
Treći ,,Protest protiv nasilja” ocijenjen je kao najmasovniji protest u novijoj istoriji Srbije.
16. aprila 2025. Srbije je dobila novog premijera, Đura Macuta, koji se pridružio Pokretu za narod i državu, najavljenom političkom pokretu bliskom predsjedniku Srbije Aleksandru Vučiću.
SLOVAČKA
Krajem decembra 2024. i tokom januara 2025. godine, protesti su zahvatili Slovačku. Desetine hiljada ljudi, u Bratislavi samo oko 60 000, izašli su na ulice pod sloganom „Slovačka je Evropa“, protestujući protiv proruskih politika Fica i njegove administracije.
Protest krajem januara 2025. godine, Foto: Radovan Stoklasa /Rojters
Kritike su bile usmjerene na Ficove stavove prema Rusiji, njegovo zaustavljanje vojne pomoći Ukrajini i optužbe opozicije da želi povući Slovačku iz EU i NATO.
24. januara 2025. Vlada Roberta Fica privremeno je izgubila parlamentarnu većinu u Nacionalnom savjetu.
Razlog je bio isključivanje dva poslanika, Samuel Migaľ i Radomír Šalitroš, iz vladajuće partije Hlas-SD.
Fico je sproveo prestrukturiranje kabineta (cabinet reshuffle) kako bi konsolidovao vlastitu poziciju. Time je, između ostalog, njegova stranka Smer dobila dodatne ministarstva oduzeta strankama Hlas-SD i SNS.
Predsjednik Peter Pelegrini je formalno potvrdio imenovanje Samuela Migaľa za ministra za investicije i regionalni razvoj, što je dodatno ojačalo poziciju vladajuće koalicije i omogućilo povratak većine uz ukupno 79 poslanika.
NORVEŠKA
Norveška evroskeptična Stranka centra napustila je Vladu 30. januara 2025. godine zbog spora oko usvajanja energetskih politika Evropske unije, ostavljajući lijevocentričnu Laburističku stranku da vlada sama osam mjeseci prije izbora.
Najava ministra finansija Trigvea Slagsvolda Veduma lišava premijera Jonasa Gara Stera njegovog jedinog koalicionog partnera i osam od 20 članova njegovog kabineta, uključujući ministre odbrane, finansija i pravde.
Jonas Gar Ster, Foto: Vikipedija
8. septembra ove godine na parlamentarnim izbrorima Laburistička stranka, na čelu sa premijerom (Jonas Gar Ster), ostaje najveća stranka u parlamentu.
PORTUGAL
Portugalska vlada umjereno desničarskog premijera Luisa Montenegroa, upletena u kontroverzu oko potencijalnog sukoba interesa, pala je 11. marta 2025. godine, nakon što su joj poslanici Parlamenta izglasali nepovjerenje.
Ova situacija označila je treće vanredno biranje u tri godine i najgori period političke nestabilnosti u Portugalu od uspostavljanja demokratije poslije 1974. godine.
Predsjednik Marcelo Rebelo de Sousa sazvao je prevremene izbore za 18. maj 2025.
Na parlamentarnim izborima 18. maja 2025. pobijedila je Demokratska alijansa (Luis Montenegro), ali je bez čvrste parlamentarne većine.
Luis Montenegro, Foto: Vikipedija
SUDAN, MALI, BANGLADEŠ, TAJLAND I LIBAN
Vojska SUDANA , pod Abdel Fattahom al-Burhanom, imenovala je novog premijera – Kamil Idris, ali paralelno, paravojna grupa RSF proglasila je svoju „vladu“, pa zemlja faktički ima dvije vlasti.
U državi u zapadnoj Africi – MALI od maja odigrava se nastavak masovnih protesta protiv vojne hunte, odnosno vojnog režima koji je drastično oteo vlast, najavio produženje mandata i zabranio političke partije.
U BANGLADEŠU je u maju 2025. godine privremena vlada kojom predsjedava Muhammad Yunus zabranila sve aktivnosti vladajuće partije (Awami League) do suđenja zbog optužbi za nasilje tokom ustanka. Politička situacija je veoma nestabilna.
Na TAJLANDU svjedočimo početku političke krize u junu 2025. godine, nakon što je stranka Bhumjaithai izašla iz koalicije.
29. avgusta Paetongtarn Shinawatra, iz stranke Pheu Thai Party, je smijenjena, a uslijedio je dolazak drugog premijera – izabran je Anutin Charnvirakul, lider stranke Bhumjaithai.
LIBAN je početkom 2025. godine formirao novu vladu nakon više od dvije godine političke paralize. Nova vlada, sa premijerom Nawafom Salamom, dobila je povjerenje parlamenta 26. februara 2025. godine, osiguravši 95 od 128 glasova.
Nova vlada suočava se s brojnim izazovima. Osim političke nestabilnosti, u Liban pogađaju i ekonomska kriza i sigurnosne prijetnje.
Francuski predsjednik Emanuel Makron 8. septembra izgubio je svog četvrtog premijera u manje od dvije godine, nakon što su opozicione partije udružile snage da smijene centar-desnog premijera Fransoa Bajrua zbog njegovih nepopularnih planova za zatezanje budžeta..
Novoizabrani premijer Francuske je Sebastijan Lekorni.
Foto: Gao Jing / Xinhua News / Profimedia
Služio je u šest uzastopnih vlada otkako je Makron stupio na vlast 2017. godine, a od tada je obavljao nekoliko funkcija, od kojih je posljednja funkcija ministra oružanih snaga.
NEPAL
Najsvježije dešavanje je ono iz Nepala.
Nepalski premijer Šarma Oli podnio je ostavku nakon eskalacije protesta.
Protesti su izbili u ponedjeljak, 8. septembra, navodno zbog zabrane društvenih medija koju je vlada u međuvremenu poništila.
Nepal, himalajska zemlja sa 30 miliona stanovnika, poznata je po svojoj turbulentnoj politici. Imala je više od desetak vlada otkako je prešla u republiku, nakon ukidanja svoje 239 godina stare monarhije 2008. godine. A svemu je prethodio decenijski građanski rat, piše CNN.
Ipak, najnoviji protesti, koje predvode ljudi starosti od 13 do 28 godina – poznati kao Generacija Z – najgori su nemiri u Nepalu u posljednjih nekoliko decenija.
Pritom, demonstranti su zapalili krilo zgrade parlamenta i vlade.
Foto: Rojters
Takođe, supruga bivšeg premijera Nepala Jhale Natha Khanala preminula je nakon što je živa spaljena u kući tokom antivladinih protesta, javili su regionalni mediji.
Iz zatvora širom Nepala pobjegao je 13.571 zatvorenik, javlja Nepal njuz. Više od 500 pritvorenika je u bjekstvu nakon što su policijske kancelarije napadnute i zapaljene.
Navedena dešavanja govore u prilog prisutnoj političkoj, ali i ekonomskoj nestabilnosti u svijetu.
Preporučeno
I.K.
Video