Ključni zahtjev je da se protiv Vlade Srbije preduzmu mjere ukoliko se utvrdi da je direktno umiješana u „teroristički napad u Banjskoj“ i ukoliko je umiješana u nasilje na Sjeveru Kosova u maju ove godine. Od srpskih vlasti se traži da isporuče Milana Radoičića Kosovu.
U konačnom nacrtu rezolucije u koju je Nova.rs imala uvid poziva se na deeskalaciju sukoba na sjeveru Kosova, a Srbiju da u potpunosti sarađuje u istragama.
EP traži od Srbije da one koji su odgovorni za napad a koji se nalaze u Srbiji, privede pravdi. Ovo se prije svega odnosi na Milana Radoičića, koji je preuzeo odgovornost za oružani napad.
Europoslanici traže od Srbije da Radoičića izruči Kosovu.
Rezolucijom su predložene mjere koje bi trebalo usvojiti protiv Srbije ukoliko ne odgovori na zahtjeve EU.
Prijedlog je da se preduzmu mjere protiv Vlade Srbije ukoliko istrage otkriju da je država Srbije bila direktno umiješana u teroristički napad na Banjskoj ili nasilne napade koji su se dogodili na sjeveru Кosova u maju 2023.
Sankcije su predviđene i ukoliko „srpske vlasti nisu spremne da u potpunosti sarađuju“.
Europarlamentarci u tom kontekstu pozivaju EK da obustavi sredstva Srbiji obezbijeđena u okviru Instrumenta za pretpristupnu pomoć III ako rezultati istrage pokažu da je srpska država bila direktno uključena u ove napade.
Pozivaju EK da usvoji ciljane restriktivne mjere i navode: „uključujući ali ne ograničavajući se na zamrzavanje imovine i zabrane putovanja, protiv destabilizirajućih aktera na sjeveru Кosova i vođa velikih mreža organizovanog kriminala“.
Dalje predlažu i da EK sledi primijer SAD i uvede sankcije Radoičiću.
„Trojica mrtvih terorista prikazani kao heroji“
Poslanici EP u Nacrtu rezolucije osuđuju vojno gomilanje srpske vojske na granici sa Kosovom, ali „prima k znanju i povlačenje dijela svojih trupa sa granice sa Kosovom i poziva Srbiju da se u budućnosti uzdrži od ovog ponavljajućeg obrasca eskalacije“. Takođe, poziva poziva Srbiju da povuče sve isturene vojne baze koje se nalaze u blizini granice sa Kosovom i opremu, uključujući protivvazdušne sisteme i jedinice teške artiljerije i da se ubuduće uzdrži od bilo kakvog nesrazmernog vojnog raspoređivanja u toj oblasti.
Europoslanici oštro osuđuju i nasilne napade u maju 2023. na vojnike KFOR-a, kosovske policajce i novinare, a pozivaju KFOR da uspostavi plan obuzdavanja na sjeveru Kosova sa čvrstim elementima koji mogu djelovati kao odvraćanje u slučaju dalje eskalacije.
EP takođe u ovom dokumentu „snažno pozdravlja odluku NATO-a da opremi KFOR težim naoružanjem kako bi imao veću borbenu moć“.
U rezoluciji se prima k znaju da je Srbija obilježila nacionalni dan žalosti u čast svih žrtava, ali „duboko žali što su trojica mrtvih terorista prikazani kao heroji koji su se borili za srpsku stvar, što kao posledicu snažno povećava političke tenzije u regionu“.
„Oklijevanje srpskih vlasti, politička podrška, blag odnos prema napadačima…“
Europarlamentarci konstatuju da su srpske vlasti oklijevale da sarađuju u istrazi u slučaju Banjska, potom pominju propagandu, veličanje, političku podršku, blag odnos prema organizatorima i izvršiocima napada, pa čak i obezbjeđivanje skloništa. Oni pozivaju na istragu o svim etničkim napadima širom Kosova, uključujući napade na mostu u Bistrici i u Štrpcu na pravoslavno Badnje veče.
U Nacrtu rezolucije se dalje navodi da EP podržava normalizaciju odnosa Srbije i Kosova i ponavlja poziv da se u dijalogu Beograda i Prištine angažuju u vjeri i u duhu kompromisa radi postizanja sveobuhvatnog sporazuma o normalizaciji odnosa, zasnovanog na principu međusobnog priznavanja i bez daljeg odlaganja.
Takođe, poziva se EU da ojača svoju ulogu posrednika u dijalogu i da predloži nov, inovativan i uravnoteženi pristup kako bi se prevazišao trenutni zastoj.
Naglašava se i da je normalizacija odnosa ključna za „napredak obje zemlje ka članstvu u EU“, a poziva i EU da preduzme mjere u okviru pretpristupne pomoći protiv onih koji se ne pridržavaju sporazuma.
Srbija i Kosovo se pozivaju da sprovedu Briselski sporazum od 27. februara 2023. i njegov Aneks (Ohridski sporazum) od 18. marta 2023, kao i sve prethodne sporazume, a izražava se i žaljenje što je Srbija odbila da potpiše Briselski i Ohridski sporazum. Takođe, europoslanici traže od Kosova da bez odlaganja uspostave Zajednicu srpskih opština i izražavaju žaljenje što je Srbija nastavila sa kampanjoj povlačenja priznanja Kosova, te duboko „žale zbog prigovora Srbije članstvu Kosova u Savjetu Evrope“.
„Ukinuti mjere protiv Kosova“
Europarlamentarci u Nacrtu rezolucije ističu da je od ključnog značaja održavanje vanrednih lokalnih izbora u četiri opštine na sjeveru Kosova i pozivaju kosovske Srbe da se vrate u kosovske institucije „ohrabrujući vladu da značajno pojača napore za njihovu reintegraciju“. Oni izražavaju žaljenje zbog negativnih mjera koje je Savjet preduzeo protiv Kosova i pozivaju na njihovo ukidanje.
U dokumentu se navodi da su zabrinuti zbog destabilizujućeg uticaja srpskih vlasti na čelu sa Aleksandrom Vučićem na cio region, istovremeno naglašavajući „nepokolebljivu podršku građanima Srbije u njihovoj brobi za evropsku demokratsku budućnost“.
Preporučeno
Pozivaju se srpske vlasti i mediji da se „uzdrže od govora mržnje protiv Kosovara“ i „širenja laži o ‘etničkom čišćenju’ i ‘pogromima'“ na Kosovu, za šta nema dokaza, a osuđuju i nastavak pokušaja Rusije da izvrši uticaj na Zapadni Balkan, a posebno između Srbije i Kosova. Europoslanici traže potpuno pojašnjenje u vezi sa potencijalnom ulogom Rusije u napadu koji se dogodio u Banjskoj.
Video