Ukidanje zabrane moglo bi da dovede do velikih naučnih otkrića koja se odnose na neplodnost, pobačaj i defekte pri rođenju – i čini da se bi mogla da postoji podrška javnosti za to.

Nedavno objavljeni rezultati terenskog rada, sprovedenog na uzorku od 70 ljudi, čiji je cilj bio da se saslušaju različiti stavovi javnosti o izuzetno kontroverznim temama, pokazuju da je raspoloženje povoljno.

Projekat, koji je vrijedan 100.000 funti i koji je dijelom finansiralo vladino nezavisno tijelo Britansko istraživanje i inovacija, sproveden je od maja do jula ove godine, postavljajući etička i filozofska pitanja o ideji da se ova granica produži.

Grupa koja stoji iza ovog rada – Biološka inicijativa ljudskog razvoja (HDBI) – kaže da je to važan prvi korak u mnogo dužoj raspravi koja će neizbježno biti potrebna ako žele da se promijene zakonska pravila oko eksperimenata na embrionima.

Organizacije kao što su Pravo na život Belika Britanija i neke vjerske grupe kategorički se protive medicinskim eksperimentima na ljudskim embrionima.

Povezani članci

Život

Koliko je star vaš mozak

Život

Zašto mišići slabe sa godinama – ovo je odgovor nauke

Život

Jedna vrsta bakterije u ustima „topi“ kancer

Portparolka Prava na život Velika Britanija Ketrin Robinson je rekla: „Na ljudskim embrionima ne bi smjelo nikada da se eksperimentiše.”

Ona je navela da je ovaj projekat blago prikriveni pokušaj lobiranja za ukidanje ograničenja od 14 dana – što HDBI negira.

Inicijativa kaže da je cilj da se bolje razumiju očekivanja i briga javnosti u pogledu regulative koja prati istraživanja koja obuhvataju ljudske embrione.

Nezaustavljiva nauka?

Profesor Robin Lovel-Bedž, kopredsjednik grupe za nadzor HDBI-ja, stariji lider grupe i šef Laboratorije za biologiju matičnih ćelija i razvojne genetike na Institutu Frensis Krik, kaže: „Kad se zapitamo: ‘Da li ćemo moći da promijenimo zakon?’, moramo da budemo veoma oprezni.

Ovaj dogovor između društva i istraživača postoji veoma dugo.

„Vlada neće uraditi ništa bez podrške javnosti… a ovo ispitivanje sugeriše da bi podrška mogla da postoji.”

On je istakao da niko ne predlaže uzgoj embriona za pravljenje beba.

Umjesto toga, radi se o istraživanju najranijih dana i razvojnih procesa novog života.

On kaže da je ograničenje od 14 dana u britanskom Zakonu o ljudskoj oplodnji i embriologiji, koje datira još od 1990. godine, bilo „uvijek arbitrarna” ili prihvatljiva granica.

U to vrijeme desio se proboj u laboratorijskim istraživanjima oplodnje i ranog razvoja embriona.

Posmatranje onoga što se dešava u laboratoriji može da pomogne razumijevanju svega što pođe po zlu.

Nauka je u značajnoj mjeri napredovala od tada, pomjerajući granice koliko dugo embrion u razvoju može da se održava u životu u posudi radi istraživanja poslije oplodnje, kad bi se to zakonski dozvolilo.

Etičke granice

Neki tvrde da pravilo o 14 dana nikad nije trebalo da predstavlja čvrstu moralnu granicu za istraživanje embriona, već je samo bilo praktično vremensko ograničenje.

Šta se tačno dešava poslije 14 dana pomalo je i misterija, zato što istraživanje nije bilo dozvoljeno.

Predložio ga je Vornokov odbor 1984. godine, nedugo poslije rođenja Luise Braun, prve bebe nastale vantjelesnom oplodnjom 1978. godine.

Prag od 14 dana dostiže se kad se dostigne fizička granica i pojavi se nešto po imenu „primitivna crta” – kad embrion dug jedan milimetar preraste iz lopte ćelija u nešto više sa prepoznatljivim vrhom, dnom, prednjom i zadnjom stranom.

Nakon toga, počinju da se formiraju složenije strukture.

Na osnovu eksperimenata na životinjama i snimaka trudnih žena, stručnjaci znaju da se do četvrte nedjelje ili 28. dana formira srce i ono počinje da kuca.

U tom trenutku, embrion je i dalje manji od zrna pirinča i nema funkcionalan nervni sistem da bi osjećao bol, kažu oni.

Eksperti tvrde da bi produžavanje vremena za istraživanje embriona na 28 dana omogućilo naučnicima da bliže prouče vitalne razvojne procese koji se dešavaju tokom gastrulacija – kad se formira glavno gradivno tkivo.

Doktor Piter Rad Gan, glavni naučnik HDBI-ja, objašnjava: „Znamo vrlo malo o tome šta se dešava poslije dvije nedjelje. Period od druge do pete nedjelje je crna kutija.”

On kaže da razumijevanje ovog stadijumu može da dovede do veće stope uspjeha vantelesne oplodnje i istraživanja spine bifide.

„Svaka četvrta vantjelesna oplodnja je uspešna. Ona često ne uspije posle druge nedjelje razvoja. Trenutno znamo vrlo malo o tome šta dovodi do tog neuspjeha.”

Važna rana struktura embriona, zvana nervna cijev, koja će se pretvoriti u mozak i kičmu, zatvara se oko četvrte nedjelje.

Kad taj proces ne uspije, bebe mogu da imaju nešto što se naziva defektom nervne cijevi, u koji spada i spina bifida, kod koje je, u najtežim oblicima, kičma otvorena i može da se ošteti.

Posmatranje zatvaranja moglo bi da pokaže i koji se embrioni približavaju 28. danu u laboratoriji poslije čega ih treba uništiti, ako bi došlo do slaganja oko nove granice, kažu naučnici.

Ljudi koji su učestvovali u terenskom radu HDBI-ja takođe su upitani za mišljenje o naučnicima koji razvijaju sintetičke embrione – nastale iz matičnih ćelija, a ne jajne ćelije ili sperme.

Neki su se protivili svim oblicima istraživanja ljudskih embriona.

Neki su tražili pojedinačne dozvole, od slučaja do slučaja.

Velika Britanija trenutno raspravlja o tome kako regulisati ovaj tip pionirskog rada.

Pravni i etički eksperti u Velikoj Britaniji osmišljavaju dobrovoljni set smjernica za koje se kaže da će biti objavljene prije kraja godine.

U Velikoj Britaniji postoje zakoni koji sprečavaju da se sintetički embrioni koriste za pravljenje beba.

Druga istraživanja već testiraju različite modele ljudsko-hibridnog embriona na životinjama.