Institut za javno zdravlje Crne Gore 23. juna dostavio je Ministarstvu zdravlja Mišljenje na Nacrt Detaljnog  prostornog plana za prostor koncesionog područja za eksploataciju mineralnih sirovina – Brskovo, Opština Mojkovac. 

Institut je stava da je za dalje razvojne planove Mojkovca najprihvatljiviji prvi scenario DPP-a, koji ne podrazumijeva otvaranje rudnika, već razvoj područja Brskova u funkciji turizma, poljoprivrede, očuvanja biodiverziteta, arheoloških lokaliteta i spomenika kulture. 

Podsjetimo, drugi scenario DPP-a predviđa otvaranje rudnika i pravljenje konvencionalnog flotacijskog jalovišta, dok treći, podrazumijeva otvaranje rudnika sa izgradnjom postrojenja za upravljanje otpadom. 

Iz Instituta za javno zdravlje napominju da se područje dijelom nalazi u obuhvatu rezervata koji je zaštićen- slivno područje rijeke Tare te NP Biogradska gora. Kako navode, planiranje i realizacija rudnika Brskovo predstavlja veliki zahvat u prostoru sa značajnim uticajima, kako na promjenu prirodnih karakteristika, tako i na život. 

Pojašnjavaju da su na tom području rađena ispitivanja koja su pokazala da rijeka Lepesnica, kao i rijeka Tara uzvodno od Rudnice i Bjelojevićke rijeke, te Tvrdi i Lojanički potok imaju dobar hemijski status. 

Povezani članci

Ekonomija

Mujović: Neke strane diplomate se miješaju u slučaj rudnika Brskovo

Ekonomija

Mujović zvanično obavijestio Tara Resources: 60 dana da se otklone nepravilnosti za Brskovo ili sporazumni raskid ugovora

Društvo

Nema većeg prioriteta od očuvanja zdravlja

To, međutim, nije slučaj sa drugim vodama.

“Površinske vode mjerene na ostalim mjernim mjestima nemaju dobar status usljed povišenih koncentracija olova, žive, kadmijuma i nikla u zavisnosti od mjernog mjesta zbog curenja podzemnih voda iz starih rudarskih tunela i kroz nekontrolisano odložen čvrsti otpad. Prema rezultatima analiza mjereni parametri na svim lokacijama ne odgovaraju uslovima Pravilnika o dozvoljenim količinama opasnih i štetnih materija u zemljištu i metodama za njegovo ispitivanje zbog povećanog sadržaja u odnosu na propisane vrijednosti, nekih od navedenih elemenata kao što su olovo, živa, arsen, fluor, bakar i cink u odnosu na propisane vrijednosti. Takođe, uzorci uzeti sa poljoprivrednog zemljišta u široj zoni Brskova ne odgovaraju uslovima iz Pravilnika povećanog sadržaja kadmijuma, olova, žive, arsena, fluora i cinka”, navodi se u Mišljenju Instituta za javno zdravlje. 

U trećem scenariju, koji predviđa otvaranje rudnika a kojem se i daje prioritet, Institut vidi pozitivan uticaj na socio-ekonomsku komponentu. Navode, međutim, i listu negativnih.

“Negativni aspekti su uticaji na predio u smislu smanjenja i degradacije šumskog pokrivača, mijenjanje slike predjela, izmjene vodenih tokova, preseljenje dijela stanovništva sa lokaliteta, izmještanje arheoloških lokaliteta i groblja, zagađenje vazduha, vodotoka, zauzimanje zemljišta itd. Ono što će trajno ostaviti negativan uticaj na predio, njegov karakter i sliku jeste odlagalište jalovine i zona slijeganja tla, s tim da se primjenom nove tehnologije degradira manja površina u odnosu na konvencionalnu tehnologiju”, kažu iz IJZCG.

Na kraju iz Instituta preporučuju:

“S aspekta zdravlja, blagostanja i kvaliteta života stanovništva, smatramo da je za dalje razvojne planove Opštine Mojkovac, najprihvatljiviji prvi scenario. Preporučujemo da Ministarstvo zdravlja da saglasnost i preporuku na prvi scenario, čime bi se fokus stavio na zaštitu i rekultivaciju ranije degradirane sredine, sačuvali rezervat biosfere (M&B UNESCO) slivno područje rijeke Tare i Nacionalni park Biogradska gora, što drugi i treći scenario ne nude i ne obezbjeđuju svojim sprovođenjem”, zaključuju u dopisu koji je dostavljen Ministarstvu zdravlja.

Uprava za vode: Ispitivanja rijeke Rudnice pokazuju veoma loše stanje, uzrok su prethodne rudarske aktivnosti

I Uprava za vode dala je mišljenje na Nacrt DPP-a, a dopis su uputili Ministarstvu ekologije, prostornog planiranja i urbanizma u septembru prošle godine.

Kako navode, nesporno je zaključiti da eksploatacija predmetnog ležišta mineralnih sirovina može usloviti promjene u hidrogeološkom i hidrološkom režimu užeg i šireg područja eksploatacije kao i promjene u kvalitetu voda, usljed emisije štetnih materija u površinske i podzemne vode.

Podsjećaju da planskim područjem protiče rijeka Rudnica koja je pritoka Tare, za koju prikupljeni podaci o kvalitetu vode pokazuju veoma loše stanje. 

“Kvalitet voda i zemljišta u zoni zahvata Plana jasno ukazuje na loš kvalitet životne sredine kao posljedica prethodnih rudarskih aktivnosti na ovom području. Ispitivani uzorci voda čije se stanje prati od 2019. pokazuju znatan stepen zagađenosti teškim metalima, kao i nizak nivo PH vrijednosti. Radi se o vodama koje ističu iz starih rudarskih okana, tunela, kao i o procjednim vodama koje protiču kroz nezaštićene deponije rudarskog otpada”, navodi se u mišljenju koje potpisuje direktorica Vesna Bajović.

Kako navode, imajući u vidu da je lokacija slivno područje rijeke Tare, mora se voditi računa da buduća eksploatacija mineralnih sirovina ni u kom slučaju ne smije ugroziti kvalitet voda rijeke Tare i njenih pritoka.

U zaključku Uprave za vode navodi se da će investitor biti u obavezi da odradi hidrološku studiju sa procjenom vodnih bilansa za rijeku Rudnicu i pribavi vodne akte od nadležnog organa uprave, u skladu sa Zakonom o vodama. 

Ministarstvo kapitalnih investicija već deset dana ćuti

Podsjetimo da je šesti aneks ugovora Vlade i švajcarske kompanije o rudniku Brskovo istekao 25. jula čime je završen dodatni rok dat Švajcarcima da pribave dozvole za eksploataciju i otvaranje rudnika.

Antena M je 21. jula uputila pitanja Ministarstvu kapitalnih investicija zahtijevajući informacije o daljem toku projekta, te informaciju hoće li biti potpisan i sedmi aneks Ugovora. 

Odgovora, međutim, ni nakon 10 dana nema. 

Uu švajcarskoj kompaniji “Tara resources”, međutim, nema prevelike zabrinutosti zbog isteka ugovora jer očekuju da se u rješavanje problema uključe čak i strane ambasade. 

Oni su u saopštenju za medije 25. jula za kašnjenja okrivili Vladu, rekavši da su stalna administrativna kašnjenja Vlade u sprovođenju i završetku detaljnog prostornog planiranja rezultirala produženjem vremenskog okvira za dostavljanje dokumenata.

U istom saopštenju su naveli i da je u projekat uloženo preko 30 miliona eura, iako je prethodna cifra koju su saopštili bila oko 25 miliona, a povećali su i broj planiranih zaposlenih sa 450 na 550.

Podsjetimo, ugovor o koncesiji potpisan je na 30 godina, odnosno do 2040. Iako su rokovi za istraživanja i pribavljanje dokumentacije probijani više puta u Vladi njihovo produženje pravdaju ekonomskim benefitima koji su na vidiku, ukoliko se rudnik otvori.