Nacrt ideje “Starline” koju bi činile nove i starije dionice pruge duge 22.000 kilometara, pripremio je danski trust mozgova “21st Europe”.
Oni su “Vijestima” kazali da je riječ o spekulativnom dizajnerskom projektu, da ima za cilj da ponudi nove ostvarive ideje o prometu kroz Evropu, te da Evropska komisija (EK) već razmatra jednu od ideja koju su i oni ponudili.“21st Europe” je “Starline” izradio sa ekspertima za mobilnost, infrastrukturu i evropske politke, a ideja je da plavi vozovi, brzinama više od 300 kilometara na čas, spajaju najveće sadašnje i buduće evropske privredne i druge centre, kako bi se olakšao promet putnika, prevoz tereta i mreža stavila pod jedinstven sistem.
Iz Ministarstva saobraćaja su “Vijestima” kazali da su za ovu inicijativu čuli, da još nije zvanična, te da su njihovi projekti vezani za Transevropsku transportnu mrežu (TEN-T) i koridore koji su već utvrđeni sa Transportnom zajednicom i EK.
TEN-T mrežu čine trasportni koridori širom Evropske unije, koji se modernizuju s ciljem stvaranja efikasnih ekonomskih i prometnih veza, pri čemu procesom i finansijama upravlja EK.
Kroz “Starline” se predlaže finansiranje željeznice kroz infrastrukturne budžete EU, obveznice i Evropsku investicionu banku, kako bi se gradila kao zajednički projekat, a ne kroz višedjelna nacionalna ulaganja. Vlade bi kofinansirale izgradnju stanica koje bi ujedno bile znamenitosti, centri s restoranima, šopingom, prostorima za održavanje događaja, dok bi pruge nadzirala Agencija EU za željeznicu.
Plan je ovaj vid prevoza pretvoriti u osnovni, lak i jeftin način, smanjiti štetu po životnu sredinu…
Nema rokova ni detalja
Iz “21st Europe” su naveli da je “Starline” većinski zasnovan na postojećim TEN-T planovima, ali da je osim same infrastrukture, cilj digitalno i korisničko iskustvo radi obezbjeđivanja pristupnosti i korisnosti budućih željezničnih brzih pruga.
“’Starline’ je napravljen kao spekulativni dizajnerski projekat, namijenjen da obezbijedi optimističnu i ambicioznu viziju kako bi budućnost Evrope mogla da izgleda tokom ostatka 21. vijeka. Po dizajnu, nacrt ne precizira vremenske rokove, tehnologiju koja će se koristiti, niti trenutni status mape (projekte koji su u toku ili završeni). Glavni element u nacrtu je mapa kao simbolička vježba, koja ukazuje na različita istraživačka pitanja i razmatranja: Gdje bi se u Evropi mogli nalaziti budući centri proizvodnje? Koji gradovi bi mogli postati novi centri industrije? Kako bi pristup brzoj željeznici raspodijelio gradsko stanovništvo i transformisao kako Evropljani razmišljaju o putovanju na posao? Tako da većina ruta prati one već izgrađene ili planirane, dok su ostale namijenjene kao izazov tj. da razmišljamo šta je tehnički, ekonomski i praktično ostvarivo u budućnosti”, kazali su iz ove organizacije.
Naglasili su da “Starline” nije plan već dizajnerska vježba, namijenjena da pokrene razgovore o tome kako građani žele da izgleda budućnost Evrope, s namjerom da se ova vizija predstavi kao opipljiva i poželjna i dovede do političkog poleta, ali i veće ambicije i raspona trenutnih TEN-T planova.
Oni su dodali da EU planira da ključni dio TEN-T, odnosno najvažnije veze između velikih gradova i čvorišta, završi do 2030. godine, dok je namjera da se šira mreža završi do 2040.
Istakli su da sveobuhvatna mreža treba da spaja sve regije EU s ključnom, te da je planirano da se ona uradi do 2050. godine, ali da različiti izvori tvrde da će biti odlaganja pri sprovođenju TEN-T politike – pa rokovi neće biti ispoštovani.
“Metodologija ‘21st Europe’ se sastoji od tri sveobuhvatne faze, prva da predstavimo nacrt kao viziju za sakupljanje podataka i stvaranje elana, druga da privučemo zajednicu onih koji će donijeti potencijalne promjene i ključnih zainteresovanih strana, dok je treća da se pokrenu ili stvore multidisciplinarni akteri koji će oživjeti neke elemente ili cijeli nacrt. Vjerujemo da je korišćenje nacrta da stvorimo nešto vizuelno i opipljivo i u čemu ljudi mogu da učestvuju, ključno za ostvarivanje naše sveobuhvatne misije: da uključimo građane u novu viziju evropske budućnosti. ‘Starline’ je jedan dio veće slike budućnosti Evrope”, istakli su.
EK vijeća o kartama
Iz “21st Europe” su naveli da EK trenutno procjenjuje jedan od elemenata predložen kroz “Starline”, odnosno ideju jedne putničke karte za jedno putovanje preko granice, te da je u toku prikupljanje mišljenja na tu temu.
EK je krajem jula počela prikupljanje stavova o izmjenama transportnih zakona, jer se prava putnika u željezničkom saobraćaju u EU odnose na pojedinačne i direktne karte, ali ne i generalno kada se karte za putovanje s presjedanjima kupuju u jednoj transakciji na digitalnoj platformi. Cilj je izmjena propisa kako se više ne bi dešavalo da putnici koji propuste veze između različitih željezničkih operatera, ostanu bez nadoknade, preusmjeravanja ili kompenzacije. Mišljenja i primjedbe na ovu temu, EK će primati do 22. septembra dok će se njeno usvajanje razmatrati do kraja ove godine.
“Vijesti” su o projektu “Starline” pitale i Ministarstvo saobraćaja kojim rukovodi Maja Vukićević, iz kojeg su naglasili da su sa inicijativom upoznati iz medijskih tekstova objavljenih pri najavi ambicioznog plana, ali i putem zvaničnog sajta organizacije.
“Ova inicijativa još uvijek nije zvanična inicijativa EK, već potiče iz privatnog sektora i do sada nije bilo nikakvih predloga ka Ministarstvu saobraćaja koji se tiču ove inicijative. Projekti Ministarstva saobraćaja vezani su za TEN-T mrežu i koridore koji su već utvrđeni s Transportnom zajednicom i EK i u skladu s tim se pripremamo za njihovu realizaciju”, naveli su iz Ministarstva.
Važnost pruge prepoznata Prostornim planom
Pruga od Podgorice do Skadra u Prostornom planu Podgorice ucrtana je kao pruga od međunarodnog značaja.
Na ovom željezničkom pravcu trenutno je u funkciji samo teretni transport na jednom kolosijeku, dok pruga nije ni elektrificirana. Projekat modernizacije ove dionice trenutno sprovodi Željeznička infrastruktura Crne Gore, pa se konkretniji pomaci očekuju 2027. godine.
Preporučeno
“Logičan nastavak ovog željezničkog pravca je relacija Skadar – Tirana – Atina, kada bi ovaj čitavi koridor na relaciji dolina Neretve – Nikšić – Podgorica – Skadar – Tirana – Atina dobio još veći regionalni značaj. Na teritoriji Glavnog grada postoji jedanaest putnih prelaza u nivou koji su ovim planom predviđeni da se izgradnjom podvožnjaka ili nadvožnjaka pretvore u denivelisano ukrštanje pruge i saobraćajnica”, ističe se u podgoričkom Prostornom planu.
Video