Politička kriza u Crnoj Gori ulazi u novu fazu. Nefunkcionalna izvršna vlast pokazuje da nije sposobna da ispuni primarnu ulogu države –obezbijedi sigurnost građanima. Vladajuća koalicije ne funkcionišu ni na jednom nivou: povremena blokada Skupštine Glavnog grada preliva se na druge opštine, dok se u Skupštini Crne Gore zakoni …
Na to se nadovezuju permanentni pokušaji narušavanje dobrosusjedskih odnosa. Posljednja provokacija, u režiji ministra odbrane Dragan Krapović iz redova Demokrata, a u odnosu na školski brod Jadran, još je jedna potvrda da vladajuća većina nema ni kapacitet ni iskrenu namjeru da uvede Crnu Goru u Evropsku uniju.Umjesto evropske agende, na djelu je strategija tihe krize i opstrukcije. Taj zadatak je odavno definisan i sprovdi se iz Beograda: niko ne smije u EU prije Srbije – a Srbija tamo suštinski ne želi. Srpska politička elita, poziciona i opoziciona, decenijama, s nostalgijom i lojalnošću, gleda prema Moskvi. Sada se isti obrazac pokušava preslikati i na Crnu Goru.
Uz to, članstvo bilo koje druge zemlje regije značilo bi rušenje propagande matrice o Srbiji kao “regionalnom lideru”.
U danima koji slijede, politička kriza dobiće novu dinamiku. Njena dubina je predvidiva – ali su scenariji koji mogu proisteći iz nje neizvjesni. Upravo zato, pitanje od milion dolara kako bi rekli naši američki prijatelji, jeste: šta će uraditi premijer Milojko Spajić?
U crnogorskoj politici logika nije čest saveznik, a politička teorija i nauka gotovo po pravilu podcjenjuju uloge spoljnih faktora. Eksterni uticaj, prvenstveno zvaničnog Beograda, a zatim i neformalnog uticaja Moskve, preko svojih satelita, obavještajnih i paraobavještajnih struktura, medija i finansijskih tokova, i dalje ima presudnu ulogu u oblikovanju političke scene. Međutim, ta realnost se još uvijek nedovoljno uključuje u političke analize.
Upravo zato, svako ko dobronamjerno sagledava poziciju premijera Spajića iz ugla real-politike mora zaključiti: partneri se traže tamo gdje su evropske snage i vrijednosti. Sve drugo vodi u destrukciju. Pred Spajićem su, realno, tri opcije – i svaka može biti sudbonosna kako za njega lično (za što nas manje briga), tako i za cijelu državu.
Prva, koja je vjerovatno za njega i najlakša, ali za državu najpogubnija, jeste zadržavanje statusa quo. To bi značilo nastavak aktuelnog haosa, nejasnih odnosa u parlamentu, nefunkcionalne vlasti i pasivne političke scene. U takvom scenariju, dolazi do daljeg urušavanja njegove partije, pada ličnog rejtinga, ali što je važnije – do sistemske degradacije institucija i trajnog udaljavanja Crne Gore od evropskog puta. Sve to ide na ruku, za sad, manjim partnerima u vladajućoj koaliciji.
Druga odluka može biti jednako destruktivna. To bi značilo da se Spajić povinuje političkom planu Aleksandra Vučića, koji za Crnu Goru vidi samo jedno rješenje – nove parlamentarne izbore. Takvi izbori, u postojećoj atmosferi, održali bi se u uslovima nesposobnih institucija, ekstremno pristrasne medijske scene, i nekontrolisanih izvora finansiranja iz inostranstva.
Ishod bi vrlo lako mogao biti formalizacija već postojeće parlamentarne većine koju čine političke ekspoziture beogradskog režima. Spajićeva partija bi, kao i mnoge prije nje – Pozitivna, Demos i druge – nestala s političke scene kao posljedica pogrešnog pakta sa antievropskim snagama.
Treća odluka, iako danas djeluje najmanje vjerovatno, jedina je koja vodi Crnu Goru ka stabilnosti i evropskom putu. Ona zahtijeva temeljno restrukturiranje Vlade – uključivanje autentičnih proevropskih snaga koje su dosljedno branile ideju građanske, multietničke, evropske Crne Gore. Ova opcija traži političku autonomiju, državničku odgovornost i ličnu hrabrost. Traži lidera, a ne kalkulanta.
Premijer Spajić, koji možda bolje razumije biznis nego politiku, mora znati da mu vrijeme za odluku nezaustavljivo ističe. Na tom putu, ne treba potcijeniti ni faktor koji se tek otvara – uticaj predsjednika države Jakova Milatovića, koji nakon katastrofalne greške i nedosljednosti pokazane u Podgorici, traži novu političku poziciju. Njegove ambicije mogu dodatno zakomplikovati ionako složenu jednačinu.
Na kraju, kriza koja se produbljuje nije samo posljedica unutrašnjih slabosti, već i proizvod spoljnih strategija. Upravo zato, odluke koje Spajić donese u danima pred nama neće biti samo pitanje njegove političke sudbine – već i pitanje sudbine Crne Gore kao evropske, građanske i suverene države.
Preporučeno
Dok javnost čeka da Spajić crnogorski prelomi, na opoziciji je da se spremi za sva tri scenarija. Sljedeći potez koji povuče premijer pokazaće da li je on zapravo najslabija karika crnogorske politike.
Video