Prema Odluci o osnivanju, ovo tijelo je formirano krajem 2023. godine tako da u njemu bude isti broj poslanika vlasti i opozicije, po sedam. To bi značilo da bi, radi poštovanja te odluke, trebalo formirati novo tijelo. No, Zirojević ne smatra da taj princip treba da ostane i sada, kada je novi odnos snaga u Skupštini.
- “BS ima pravo na člana Odbora, s obzirom da svaki klub poslanika delegira jednog člana. Tu se ne može i ne treba ništa mijenjati. Što se odnosa u tom odboru tiče, on je u skladu sa odnosom broja poslanika većine i opozicije. Vlast sada ima praktično 54 poslanika većine i prirodno je da raspored unutar Odbora bude ovakav”, kazao je on za Pobjedu.
Kako ističe, Odbor je neophodan i konačno mora početi da radi ono zbog čega je osnovan.
- “Bez obzira na to ko je vlast, a ko opozicija – kao i na to koliko poslanika je na jednoj, a koliko na drugoj strani – izborna reforma mora biti jedan od prioriteta u radu crnogorskog parlamenta. Nakon određivanja drugih članova Odbora, umjesto koleginica koje više nijesu poslanice, Odbor u novom sastavu i uz pridružene lanove koji su predstavnici NVO sektora i akademske zajednice, treba i dalje da postoji i funkcioniše”, ističe on.
Ovo skupštinsko tijelo formirao je 29. decembra prošle godine. Tadašnja parlamentarna većina usvojila je odluku o osnivanju ovog tijela glasovima 41 poslanika, dok protiv i uzdržanih nije bilo. Glasanju nijesu prisustvovali poslanici opozicije.
Istovremeno sa formiranjem, određeni su i članovi Odbora. Prema Poslovniku, čini ga 14 poslanika, i to po sedam iz parlamentarne većine i opozicije. Kopredsjedavajući su Vasilije Čarapić iz Pokreta Evropa sad (PES) i Nikola Rakočević iz Demokratske partije socijalista (DPS). Prilikom formiranja, kao članovi iz redova vladajuće većine izabrani su Boris Pejović (PES), Simonida Kordić (NSD), Maja Vukićević (DNP), Nikola Rovčanin (Demokrate), Maja Vučelić (CIVIS) i Nikola Camaj (Albanski forum), dok su predstavnici opozicije Mihailo Anđušić (DPS), Nikola Zirojević (SD), Admir Adrović (BS), Ana Novaković-Đurović (Ura), Adrijan Vuksanović (HGI), te nezavisna poslanica Jevrosima Pejović (koja je u poslaničke klupe ušla sa izborne liste PES-a).
Prema usvojenom aktu, zadatak Odbora je sveobuhvatna reforma i izmjena izbornog zakonodavstva koju treba da završi do kraja 2024. godine, a koja podrazumijeva implementaciju preporuka iz izvještaja Evropske komisije o napretku i izvještaja OEBS/ODIHR misije.
- “Odbor bi trebalo da definiše prijedloge zakona o izboru odbornika i poslanika, o biračkom spisku, o finansiranju političkih subjekata i izbornih kampanja i zakona o registrima prebivališta i boravišta. Među zadacima je i analiza primjene zakona o ličnoj karti, o crnogorskom državljanstvu i o političkim partijama, uz eventualnu pripremu prijedloga izmjena i dopuna zakona”, navedeno je u skupštinskim dokumentima.
Pet sjednica
Iako je opozicija još prije formiranja Odbora na plenumu izrazila ozbiljne sumnje u rad budućeg skupštinskog tijela, te najavila da neće učestvovati u njegovom radu, to se nije dogodilo. Od januara do početka aprila ove godine održane su četiri sjednice. Na trećoj od njih izabrani su i pridruženi članovi iz nevladinih organizacija i akademske zajednice, koji nemaju pravo odlučivanja. To su izvršni direktori Centra za demokratsku tranziciju i Saveza slijepih – Dragan Koprivica i Goran Macanović, te Ana Nenezić iz Instituta za društveno-politička istraživanja Analitiko, kao i profesori Zlatko Vujović i Nikoleta Đukanović.
Odbor zatim nije zasijedao od 2. aprila do 29. juna, jer je dio opozicije nastavak rada uslovio povlačenjem prinudne uprave u Šavniku, što je i učinjeno 6. juna.
Nakon pete sjednice Odbora krajem juna, kopredsjedavajući Rakočević predlžio je da se rok za rad ovog tijela produži za najmanje šest mjeseci, odnosno do sredine 2025. godine „zbog Vladinog nepravilnog rukovođenja izbornim sistemom, koje je zakočilo rad“. Takođe je kazao da su obojica kopredsjedavajućih, u direktnoj komunikaciji „uvjerili Brisel da će fokus rada biti na Zakonu o finasiranju političkih subjekata i izbornih kampanja“.
Uz već redovno raspisane izbore u Gusinju 15. septembra i Kotoru 29. septembra, tokom prošlog i ovog mjeseca raspisani su vanredni za Podgoricu (29. septembar) i Budvu (17. novembar). Mnogi iz opozicionih partija smatraju da bi posljedica izbora u Glavnom gradu bili novi izbori na državnom nivou krajem ove ili početkom naredne godine. A to znači da će glasači u četiri opštine birati u skladu sa postojećim, lošim zakonskim rješenjima i nesređenim biračkim spiskovima.
Niko iz većine ne pominje narednu sjednicu
Nikola Zirojević kaže da ne može ni pretpostaviti kada bi mogla biti sazvana naredna sjednica Odbora za sveobuhvatnu izbornu reformu.
- “Nažalost, ne sjećam se kada je neko iz reda parlamentarne većine ili izvršne vlasti pomenuo Odbor za sveobuhvatnu izbornu reformu. Njihovi prioriteti su jasni: rekonstrukcija Vlade i pretvaranje iste u najglomazniju – i najnefunkcionalniju – u Evropi, zatim izbor prvo jednog potpredsjednika Skupštine, pa onda izmjene Poslovnika kako bi se izabrao još jedan i time zadovoljile sujete i ambicije pojedinaca. Tu su i pokušaji izglasavanja zakona kojima će u bescijenje rasprodati državnu imovinu bez parlamentatne kontrole… Dakle, osim ako im ne bude nametnuto, ili u tome vide čist politički profit i interes, nijesam siguran da će se predstavnici vlasti previše baviti pitanjem rada ovog odbora”, pojašnjava Zirojević.
Preporučeno
No, budućnost rada Odbora i dalje je neizvjesna, a novu sjednicu treba što prije zakazati. Kako je dodao, predstavnici opozicije imaju komunikaciju sa diplomatama u Crnoj Gori koji predstavljaju EU, njene države članice i druge prijateljske države.
- “U toj komunikaciji imamo mogućnost da ukažemo na sve nedostatke i neregularnosti prije i tokom izbornog procesa koje strane diplomate u Crnoj Gori i same mogu identifikovati”, zaključuje on.
Video