Upućena predsjedniku Aleksandru Vučiću, vrijeđaju albanski narod – istim terminom kojim se služi i vlast u obračunu sa kosovskim liderima i kritičarima u Srbiji.

“Osjećam razočaranje kada čujem uvredljive povike sa obje strane. Ono postaje veće kada ne postoji distanciranje od takvog govora”, kaže za Radio Slobodna Evropa (RSE) sociolog iz Preševa Aljtin Boriči.

U ovom gradu na jugu Srbije živi većinsko albansko stanovništvo. Sa 60 hiljada građana, po brojnosti čine četvrtu nacionalnu manjinu u zemlji.

“Oni ne postoje ni u jednom programu i javnom obraćanju, nema ih u maršrutama studenske Srbije i na putevima pomirenja, ali ih zato ima u pogrdnim povicima”, navodi za RSE pisac Dejan Atanacković.

Šta skandiraju demonstranti?

Povezani članci

Svijet

UŽIVO Sukobi građana i policije u Beogradu, bačeni topovski udari i petarde, policija upotrijebila suzavac

Svijet

Korać: Zapad podržava Vučića zbog litijuma, ali i obećanja Merkelovoj da će riješiti Kosovo

Svijet

U pucnjavi u Loznici ubijen policajac, drugi ranjen, ministar policije Srbije saopštio da je u toku potraga za napadačem

Od “Ruke su vam krvave”, preko studentske parole “Pumpaj” i “Ko ne skače, taj je ćaci”, kako demonstranti nazivaju pristalice vlasti, do horskih povika “Aco, lopove”, “pederu” i “Šiptare”, upućenih predsjedniku Srbije.

Studenti, koji od nesreće u Novom Sadu predvode masovne antivladine proteste, nisu sa zvaničnih adresa odgovorili na pitanja RSE o skandiranjima koja vrijeđaju narode i manjine.

O njima, baš kao i o pitanju Kosova, nemaju jedinstven stav.

“Lično skandiram uglavnom tematski, a sada je ono glavno što tražimo – ‘Raspišite izbore’. Ne volim priču ‘Aco Šiptare’ jer to vrijeđa manjine i bolje je da se skandira nešto konstruktivnije”, navodi za RSE Milan, student Biološkog fakulteta u Beogradu.

Ivan sa Fakulteta političkih nauka sa druge strane kaže da nema problem sa porukama upućenim predsjedniku Srbije.

“To je metafora jer je čovjek prodao Kosovo. To nije vrijeđanje albanskog naroda jer oni tako sebe zovu na njihovom jeziku”.

Iako Albanci sebe nazivaju Shqiptar, termin “Šiptar” je u srpskom jeziku uvrjedljiv i ima negativnu konotaciju.

Uvrjedljivom parolom, pojedini demonstranti iskazuju odnos prema Kosovu i njegovim građanima.

“Skandiram ‘Izdao si Kosovo’ i, naravno, ‘Aco, Šiptare’ zato što Vučić sarađuje sa njima i vidimo da je gori nego (vršilac dužnosti premijera Kosova Albin) Kurti“, rekao je za RSE Jovan iz Beograda.

Milica navodi da “razumije da skandiranja mogu da podstiču mržnju prema albanskoj zajednici”.

“Ali se nadam da nije tako jer je ipak upućeno samo Vučiću zato što se on ističe kao veliki Srbin i branitelj Srba, a zapravo prodaje sve što je srpsko”.

Da uvredama nije mjesto na antivladinim protestima, smatra Dragan iz Beograda.

“Ima dovoljno duhovitih skandiranja i ovakva zaista nisu potrebna”, kaže on.

Normalizovana uvreda

Šovinističke parole prate tek rijetke javne osude.

Apel da se skandiranjima ne vijređaju Albanci i pripadnici LGBTI zajednice, uputili su sa društvenih mreža poslanik opozicionog Zeleno-levog fronta u Skupštini Srbije Radomir Lazović i pojedini neformalni zborovi građana koji su formirani na poziv studentskog pokreta.

“Neke parole više podsjećaju na propagandu koja je devedesetih dovela do ratova, zločina i razaranja čime su unesrećeni milioni ljudi“, naveo je pored ostalog na Instagramu zbor građana beogradskog Starog Grada.

Isti uvrjedljivo ime za Albance koriste i vlast i provladini mediji.

Nekadašnji ministar i šef obavještajne agencije Aleksandar Vulin ih je tako više puta javno nazivao, a isto su činili i drugi predstavnici vlasti.

Stav Povjerenice za zaštitu ravnopravnosti iz 2015, ali i presuda Apelacionog suda u Beogradu, koja je upotrebu ovog termina 2018. okarakterisala kao govor mržnje, nijesu zaustavili provladine tabloide, koji njime i danas pune naslovne stranice.

Uz vrijeđanje naroda na Kosovu, koriste ga za napade i pokušaj diskreditacije kritičara vlasti u Srbiji.

Čija je tema Kosovo?

Nacionalistički simboli i poruke o Kosovu, čiju nezavisnost Beograd ne priznaje, prisutni su sa obje strane policijskih kordona koji razdvajaju pristalice i protivnike vlasti.

Narativ ratnih devedesetih najglasniji je bio na masovnom protestu koji su studenti organizovali u junu, na vjerski praznik Vidovdan, a povici policiji “Idite na Kosovo” i “Izdali ste Kosovo” mogu se čuti i danas.

“Postoji mnogo drugih poruka koje se mogu uputiti policiji, kao na primjer: ‘Štitite nas’, i slično, jer poruke poput ‘Idite na Kosovo’ automatski asociraju na pozive na rat”, kaže sociolog Aljtin Boriči.

Srpske snage povukle su se sa Kosova 1999. godine nakon rata u kojem je ubijeno više od 10.000 civila, od kojih preko 8.000 albanske nacionalnosti.

Njihova tijela pronalažena su u masovnim grobnicama u Srbiji, a zločini srpske vojske i policije potvrđeni su presudama međunarodnog suda u Hagu.

“Neće se srušiti ni ovaj režim, ni sistem vrijednosti dozvoljavanjem da se koketira sa iracionalnošću i retorikom zla. Zaboravom ponajmanje”, kaže pisac Dejan Atanacković.

Sa obje strane kordona

On podsjeća na skupove u centru Beograda kada je vlast 2. novembra u šatorskom naselju ispred Skupštine organizovala “doček Srba koji pešače sa Kosova”, dok su se antivladini demonstranti okupili u blizini parlamenta, gdje majka jednog od stradalih u Novom Sadu štrajkuje glađu.

“U jednom trenutku se zastava takozvanih nedavača Kosova pojavila i sa jedne i sa druge strane policijskog kordona”, kaže Atanacković.

Dodaje da je riječ o “saučesništvu u laži” da je Kosovo, koje je 2008. proglasilo nezavisnost, srpska pokrajina – kako piše u Ustavu Srbije.

“Potpuno sam uvjeren da je politika prema Kosovu jedan od ključnih razloga zbog koga i živimo ovu korupciju i kriminal. Zato je važno da se pojavi politička snaga koja će da počne da govori o pomirenju, a ne o teritorijama”, navodi Atanacković.

Uz nacionalističke i kosovske pjesme, o teritorijama se govorilo i na skupu pristalica vlasti.

Predsjednica Skupštine Srbije Ana Brnabić zahvalila se “veteranima” koji kampuju u šatorima ispred parlamenta.

Među njima su i bivši pripadnici rasformirane Jedinice za specijalne operacije koja je učestvovala u ratovima u svim državama bivše Jugoslavije.

“Ovi nevjerovatni, hrabri ljudi su nekad oružjem branili Srbiju. Nisu nikoga napadali, branili su Srbiju. Danas imate hibridne ratove. I oni su opet tu da brane Srbiju od takve vrste ratovanja”, rekla je Brnabić.

Sličnu poruku poslao je i bivši premijer i aktuelni lider vladajuće Srpske napredne stranke Miloš Vučević koji je naveo i da Srbi sa Kosova već 26 godina “čuvaju srpsko ime i prezime na okupiranoj teritoriji”.

‘I dalje se nadamo’

“Nastavljamo da se nadamo da će nam prošlost poslužiti kao lekcija”, kaže sociolog iz Preševa Aljtin Boriči i dodaje da su mladi sa juga Srbije “više posmatrači, nego akteri” političkih dešavanja u zemlji.

“To je posljedica nedostatka integracije. Na prste se mogu izbrojati srpske nevladine organizacije koje su sarađivale sa našim studentima”, navodi Boriči.

Odbijanje Beograda da prizna fakultetske diplome koje su stekli na Kosovu, jedan je od razloga zbog kojih veliki broj njih ne vidi budućnost u Srbiji.

“Neki mogu reći da ne bi imali takve poteškoće da su studirali u Srbiji. Ali treba istaći da su, prema zvaničnoj statistici, naše opštine među najsiromašnijima. Za porodice koje imaju dvoje ili troje studenata je to veoma teško, jer su univerziteti u Srbiji znatno skuplji nego na Kosovu”, kaže Boriči.

Nepriznavanje diploma je prepreka za zapošljavanje u Srbiji, a diskriminacija i nedovoljna zastupljenost u institucijama dodatni su razlozi iseljavanja, na koje ukazuju albanski politički predstavnici.

Upozoravaju i na “pasivizaciju adresa”, odnosno nezakonito brisanje građana albanske nacionalnosti sa adresa stanovanja u Srbiji, čime im se uskraćuju osnovna prava. Na to je u izvještajima više puta ukazala i Evropska komisija.