Priča nas vodi sve do Julija Cezara. Prije njega, Nova godina se slavila s dolaskom proljeća, ali je Cezar reformisao kalendar i odredio da godina počinje u januaru, nazvanom po dvoličnom bogu Janusu, koji istovremeno gleda u prošlost i u budućnost.

Običaj proslave početka godine proširio se Evropom, a doseljenici su ga prenijeli u Ameriku. Do 19. vijeka već je bilo uobičajeno ostati budan do ponoći uz zvonjavu crkvenih zvona i pucnjavu iz vatrenog oružja. U nekim gradovima razvila se tradicija obilaska kuća, tokom koje su domaćini goste častili pićem.

Ta tradicija nije poznavala društvene granice. Američki predsjednici, od Džordža Vašingtona do Frenklina D. Ruzvelta, otvarali su vrata Bijele kuće svima koji su bili pristojno obučeni, služeći ponoćni punč i zalogaje.

Jedan zapis iz 1852. godine svjedoči o šarenolikoj ponudi: krčme su nudile „opake mješavine“, sveštenstvo punč od araka, a gradonačelnik limunadu. U vazduhu su se, kako se navodi u zapisu, miješali zvuci „pušaka i pištolja od večeri do jutra, kao i čepova šampanjca od jutra do večeri“. Šampanjac je tada bio samo jedno od mnogih pića u ponudi.

OD MANE DO SIMBOLA LUKSUZA

Povezani članci

Društvo

VIDEO Spektakularan doček Nove godine u Budvi: Vlado Georgijev doveo atmosferu do usijanja

Društvo

ĐEŠEVIĆ ZA STANDARD: Ograničenja ne prihvatam – Tradicija me oblikovala u hrabru, postojanu i naprednu ličnost

Društvo

ŠABOTIĆ ZA STANDARD: Od tradicije sam uzela samo ljepotu – stereotipe razbijam i ne dozvoljavam da se dijelimo na krvna zrnca

Put šampanjca do statusa zvijezde novogodišnje noći jedan je od najboljih primjera kako se mana može pretvoriti u prednost.

Sve je počelo kada se francusko vino flaširalo prije završetka fermentacije, zbog čega bi se kvasac ponovo aktivirao i stvorio mjehuriće. Godinama se smatralo da mjehurići prikrivaju loš kvalitet vina, ali su nakon vjekova usavršavanja proizvođači stvorili svježe i nježne šampanjce koji su osvojili nepca.

Najprije su ga prigrlile kraljevske porodice, zatim plemstvo, a na kraju i rastući trgovački sloj, željan da oponaša elitu. Proizvođači su šampanjac počeli promovisati kao piće za posebne porodične prilike. „Jedan posmatrač je 1881. godine primijetio da je povećana upotreba šampanjca na svečanim okupljanjima bila ‘šarmantna moda koja postaje sve češća’“, piše Kolen Gi u svojoj knjizi.

Sa industrijskom revolucijom i jačanjem srednje klase, prodaja je naglo porasla – sa šest miliona boca 1850. godine na čak 28 miliona 1900. A koja je prilika bila bolja za pokazivanje društvenog statusa od dočeka Nove godine?

KONAČNA POTVRDA TRADICIJE

Vrhunac popularnosti šampanjac je, vjerovatno, dostigao početkom 20. vijeka u njujorškom restoranu Cafe Martin’s. Ovaj francuski restoran bio je okupljalište društvene elite, a za Staru godinu uveo je posebno pravilo: gosti su mogli naručiti šta god žele, pod uslovom da je to šampanjac.

Navodno je to bilo prvo mjesto koje je poslije 21 čas služilo isključivo šampanjac. „Uopšte dobiti sto za Staru godinu bilo je teško“, zapisao je jedan posjetilac 1910. godine, „a kad ga dobijete, morate piti ono što vam se kaže.“

Na vinskoj karti Martin’sa nalazilo se oko 200 vrsta šampanjca. U to vrijeme u Sjedinjenim Američkim Državama još nije postojala stroga razlika između „Champagnea“ iz francuske pokrajine i ostalih vina tog tipa.

Potražnju nijesu stvarali samo gosti – „svi su uzeli svoj dio kolača, uključujući konobare koji su čuvali čepove, dobijajući proviziju od uvoznika vina za svaku otvorenu bocu“, zabilježio je isti posjetilac. Uslijedila je prohibicija, koja je privremeno prekinula ovu tradiciju, ali se šampanjac s vremenom vratio na novogodišnju trpezu.

Danas je šampanjac ponovo nezaobilazan dio slavlja. Najfinije marke i dalje su rezervisane za one dubljeg džepa, dok većina nas nazdravlja dostupnijim opcijama. I to je sasvim u redu.