Ljekari, koji su članovi tog tima, ukazali su da se veliki broj građana, ali i beba javlja sa problemima i da je mnogo hospitalizovanih, među kojima i najmlađi…
Rekontrukcija TE Pljevlja je trajala nekoliko mjeseci, a koštala je više od 70 miliona eura. Puštena je u rad 30. novembra i samo poslije 15 dana rada, Pljevlja su osjetila posljedice.I ova juče izmjerena vrijednost smatra se opasnom, jer je dozvoljena jednočasovna koncentracija sumpor-dioksida 350 mikrograma po metru kubnom i ne smije biti prekoračena više od 24 puta godišnje. Dozvoljena dnevna srednja vrijednost iznosi 125 mikrograma i ne smije biti prekoračena više od tri puta u toku godine.
PM u CRVENOM
S druge strane, Agencija je juče konačno dobila i podatke o PM česticama, koji pokazuju izuzetno visoko zagađenje u nekoliko crnogorskih gradova – Pljevljima, Podgorici i Bijelom Polju.
Prema sajtu aqicn.org, u Pljevljima je koncentracija izuzetno opasnih PM2,5 čestica iznosila čak 221, dok je koncentracija PM10 čestica bila 121 mikrogram po metru kubnom.
U Podgorici je u 18 sati koncentracija PM10 čestica iznosila 98, dok su PM2,5 čestice dostigle 164 mikrograma. Ništa bolja situacija nije bila ni u Bijelom Polju, gdje je koncentracija PM2,5 iznosila 193, a PM10 98 mikrograma po metru kubnom.
Kada se ovi jučerašnji podaci uporede sa graničnim dozvoljenim vrijednostima, dobija se zabrinjavajuća slika koja se, nažalost, ponavlja iz zime u zimu.
Gornja granica dnevne srednje vrijednosti za PM10 čestice iznosi 35 mikrograma po metru kubnom, dok je donja granica ocjenjivanja 25 mikrograma. Nijedna od ovih vrijednosti ne smije se prekoračiti više od 35 puta godišnje.
Kod još opasnijih PM 2,5 čestica, čija je veličina dovoljna da prodru duboko u pluća i krvotok, gornja granica iznosi svega 17 mikrograma, dok je donja granica ocjenjivanja 12 mikrograma po metru kubnom.
Vrijednosti iznad 50 mikrograma za PM10 smatraju se visokim, a iznad 100 veoma visokim i opasnim, što zahtijeva izbjegavanje boravka na otvorenom, naročito za osjetljive grupe.
Prema preporukama Svjetske zdravstvene organizacije, normalna vrijednost PM 2,5 čestica je do 10 mikrograma po metru kubnom. Koncentracije iznad 35–50 mikrograma tokom 24 sata smatraju se nezdravim za osjetljive grupe, dok su vrijednosti iznad 50 opasne za sve građane.
Ovi podaci pokazuju da je zagađenje vazduha i do deset puta veće od propisanog.
UTICAJ NA ZDRAVLJE
Sumporni oksidi su izuzetno opasni jer u kontaktu sa vlagom u plućima stvaraju sumpornu kiselinu, koja oštećuje alveole i može dovesti do hroničnih respiratornih oboljenja.
Ni PM čestice nijesu manje opasne. Iz Instituta za javno zdravlje ranije su pojasnili da PM 2,5 čestice, zbog svoje mikroskopske veličine, mogu prodrijeti u krvotok, izazvati sistemske upale i dugoročno dovesti do razvoja teških bolesti, uključujući i karcinome.
“Zagađenje vazduha predstavlja ozbiljan rizik za nastanak bolesti i prijevremeno umiranje, a najčešće se povezuje sa moždanim udarom, ishemijskom bolešću srca, hroničnom opstruktivnom bolešću pluća, karcinomima, dijabetesom, kao i neurološkim i kognitivnim oštećenjima”, kazali su ranije Pobjedi iz IJZCG.
Zbog alarmantne situacije, građanima Pljevalja preporučeno je da što manje borave na otvorenom i da se hitno jave ljekaru ukoliko primijete probleme sa disanjem.
ALARM UPOZORAVA VEĆ DECENIJU
Problem zimskog zagađenja vazduha u Pljevljima i Bijelom Polju traje decenijama, ali su tokom proteklog vikenda građani Pljevalja bili izloženi posebnom riziku, jer su istovremeno bile ekstremno visoke koncentracije i PM čestica i sumpor-dioksida.
Zbog alarmantne situacije, u nedjelju je zasijedao Operativni tim za vanredne situacije, na kojem je saopšteno da je Termoelektrana Pljevlja puštena u rad, ali bez aktivnog postrojenja za odsumporavanje. Ljekari su upozorili da se veliki broj građana, uključujući i bebe, javlja sa respiratornim problemima, te da ima mnogo hospitalizovanih.
TE Pljevlja
Ekološka rekonstrukcija TE Pljevlja trajala je nekoliko mjeseci i koštala više od 70 miliona eura. Postrojenje je pušteno u rad 30. novembra, a već nakon dvije sedmice Pljevlja su osjetila posljedice.
EKO-TIM: ZDRAVLJE MORA BITI PRIORITET
Diana Milev-Čavor iz Eko-tima je Pobjedi juče kazala da je fazno puštanje sistema za odsumporavanje i denitrifikaciju standardna i neophodna praksa u svim termoelektranama nakon ekološke rekonstrukcije.
Ona, ipak, naglašava da u uslovima izražene temperaturne inverzije, kakva je sada, takav probni rad mora biti praćen dodatnim mjerama zaštite zdravlja stanovništva, punom transparentnošću podataka i jasnim rokovima za završetak testiranja.
“U evropskoj praksi je poznato da tokom faznog puštanja sistema za odsumporavanje može doći do privremenih povećanja emisija, ali takve situacije nijesu prepuštene same sebi. U slučajevima kada se pojave ekstremne koncentracije, posebno u uslovima temperaturne inverzije, primjenjuju se hitne mjere poput smanjenja opterećenja postrojenja ili privremene obustave probnog rada, uz potpunu transparentnost podataka”, rekla je ona Pobjedi.
Ističe da se upravo takav pristup očekuje i ovdje.
Podsjetila je da satni podaci Agencije za zaštitu životne sredine za mjernu stanicu Pljevlja pokazuju da su koncentracije sumpor-dioksida tokom noći 13. na 14. decembar dostigle ekstremnih 805 µg/m³ u ponoć, a da su i u satima nakon toga ostale višestruko iznad dozvoljenih vrijednosti, uz ponovni porast u jutarnjim časovima.
“Iako individualna ložišta doprinose zimskom zagađenju, ovako visok i dugotrajan nivo SO₂ ukazuje na dominantan industrijski izvor u uslovima izražene temperaturne inverzije”, kategorična je Diana Milev-Čavor.
Diana Milev-Čavor
Problem u Pljevljima, kako ističe, nije činjenica da se termoelektrana nalazi u fazi probnog rada nakon ekološke rekonstrukcije.
“Problem je što u uslovima ekstremne temperaturne inverzije i već zagađenog vazduha nije upravljano rizikom na način koji stavlja zdravlje građana na prvo mjesto. Upravljanje rizikom podrazumijeva pravovremeno prilagođavanje rada postrojenja, jasnu komunikaciju sa javnošću i hitne mjere u trenucima kada koncentracije zagađujućih materija dostižu opasne nivoe”, pojasnila je ona.
Ističe da je probni rad tehnički proces, ali da zaštita zdravlja građana mora biti njegov neupitni okvir.
Ko zagađuje?
Predsjednik opštine Pljevlja Dario Vraneš saopštio je na sastanku Operativnog tima za vanredne situacije da mu je direktor Agencije Milan Gazdić potvrdio da je TE Pljevlja glavni uzrok zagađenja. Direktor Gazdić je juče demantovao, navodeći da se i dalje ispituju svi mogući izvori.
Agencija, u skladu sa akcionim planom, najavljuje mogućnost hitnih mjera – od zatvaranja velikih kotlarnica do smanjenja ili obustave rada izvora zagađenja, uključujući i Termoelektranu.
POPUST KAO HITNA MJERA
Kao odgovor na ekološku krizu, Elektroprivreda Crne Gore najavila je umanjenje cijene električne energije za domaćinstva u Pljevljima za 50 odsto tokom naredna tri mjeseca.
Izvršni direktor EPCG Zdravko Dragaš poručio je da je cilj mjere ublažavanje posljedica zagađenja i podrška građanima, uz poziv na racionalnu potrošnju električne energije.
Kazao je da će ova mjera biti na snazi tokom decembra, januara i februara, te da je to njihov višegodišnji način podrške lokalnoj zajednici i građanima dok se suočavaju sa izazovima.
“Cilj je da riješimo problem zagađenja i obezbijedimo bolji kvalitet vazduha, a istovremeno pružimo neophodnu podršku našim sugrađanima”, istakao je Dragaš.
On je dodao da bi zato „zamolio sve Pljevljake da, imajući u vidu ovu odluku, koja je trenutno ključna za smanjenje emisija štetnih gasova, zajedno vodimo brigu i o racionalnom trošenju električne energije u cilju efikasnog korišćenje naših energetskih resursa“.
“Moram istaći da se, nažalost, višedecenijski problem ponavlja te da najveći uticaj na kvalitet vazduha u Pljevljima, tokom zimskih mjeseci, imaju individualna i kolektivna ložišta u kombinaciji sa meteorološkim parametrima, što je potvrđeno i iz Agencije za zaštitu životne sredine. Svakako da treba sačekati i najavljena nova ispitivanja uticaja probnog rada Termoelektrane (TE) Pljevlja na kvalitet vazduha i, u skladu s tim rezultatima, postupićemo po instrukcijama nadležnih institucija”, poručio je Dragaš.
On je kazao da razlog dodatne provjere rada TE Pljevlja ne bi bio upitan da nije došlo do prolongiranja realizacije projekta ekološke rekonstrukcije te termoelektrane.
I Bijelo Polje traži povlastice
Predsjednik opštine Bijelo Polje Petar Smolović juče je pisao Vladi i Elektroprivredi Crne Gore da po uzoru na Pljevlja treba da se uvede poseban režim subvencionisane cijene električne energije za Bijelo Polje.
Smolović je uputio zahtjev za uvođenje zimskog popusta na cijene električne energije i sistemsko rješenje grijanja, radi smanjenja zagađenosti vazduha u Bijelom Polju.
“Bijelo Polje se već godinama suočava sa ozbiljnjim problemom prekomjernog zagađenja vazduha u zimskom periodu, koje direktno ugrožava zdravlje naših građana. Tokom zimskih mjeseci redovno dolazi do višestrukog prekoračenja dozvoljenih koncentracija PM 10 i PM 2,5 čestica, a dominantan uzrok zagađenja je oko 14.000 individualnih ložišta na čvrsta goriva u jako klimatskih nepovoljnoj maglovitoj kotlini, bez prirodnog provjetravanja”, navodi se u dopisu Smolovića.
Petar Smolović
Dodaje se da i pored mjera koje sprovodi Opština Bijelo Polje i Eko- fond Crne Gore, jasno je da bez dodatne podrške države one ne mogu dati potpuni efekat.
Kazao je da su do sada realizovane, ili su u toku mjere kao što su ugradnja filtera na najvećim industrijskim zagađivačima, podjela oko 1000 energetski efikasnih klima uređaja, subvencionisanje ugradnje termo-fasada, zamjena individualnih ložišta kotlovima na pelet i podrška ugradnji toplotnih pumpi…
“Međutim, i pored ovih napora veliki broj domaćinstava i dalje koristi ložišta na ugalj i drva, prvenstveno zbog visokih troškova električne energije za grijanje”, rekao je on.
On traži da se subvencije za Bijelo Polje odnose na period od novembra do marta.
Navodi se da bi ova mjera imala direktan pozitivan uticaj na zdravlje građana, smanjenje troškova liječenja, kao i ispunjavanje i evropskih ciljeva u oblastio energetske efikasnosti i klimatske politike.
Preporučeno
Na kraju, predsjednik opštine navodi da trajnog i sistemskog rješenja nema bez toplifikacije grada zasnovane na ekološki prihvatljivoj bioenergiji. Ističe da za taj projekat postoji ozbiljno interesovanje renomiranih stranih investitora, koji su se više puta obraćali Vladi Crne Gore i nadležnim resornim ministarstvima, uključujući Ministarstvo energetike i Ministarstvo poljoprivrede, ali već duže čekaju zvaničan odgovor i institucionalnu podršku.
Video