U tu svrhu je, kako je pompezno saopštio premijer u tehničkom mandatu Dritan Abazović, angažovana i Agencija za nacionalnu bezbjednost koja je, prema njegovim riječima, popisala lica i kompanije za koje se može osnovano sumnjati da rade nelegalnu sječu u Crnoj Gori.
On je to rekao novinarima nakon što su članovi Nacionalnog savjeta za borbu protiv korupcije juče obišli područja Jelovice u beranskoj opštini gdje je nezakonita eksploatacija drvne građe, kao i u mnogim djelovima zemlje, ostavile velike rane u prostoru i prouzrokovala nemjerljivu ekonomsku štetu. Slična situacija je izražena i u drugim područjima, uključujući i neka, poput Komova, koja su formalno pod zaštitom, a upravljača nema na terenu.Abazović nije precizirao zašto se ANB bavila popisom sumnjivih lica i kompanija, odnosno da li je riječ o problemu koji u tolikoj mjeri nadilazi kapacitete i sposobnost redovnih policijskih organa i inspekcijskih službi, odnosno da li obimom i učestalošću, kao i udruženim kriminalnim djelovanjem šumokradice predstavljaju izazov za nacionalnu bezbjednost zemlje.
Eko-kriminal
Sa druge strane, činjenica je da zaštita životne sredine i biodiverziteta jeste jedan od strateških ciljeva Evropske unije, koji kroz posebne direktive zahtijeva od država članica da adekvatno sankcionišu svako kriminalno ponašanje u ovim oblastima, ali nije uobičajeno da se državne bezbjednosne agencije, kojima su u opisu posla obavještajni i kontraobavještajni rad, kao i presijecanje organizovanih međunarodnih kriminalnih veza, bave ovim segmentom.
Crna Gora nema specijalizovani odsjek u Upravi policije za borbu protiv eko-kriminala, poput Italije i njene visokospecijalizovane Komande karabinjera za zaštitu šumarstva, životne sredine i agroposlovanja, koja je jedna od najrespektabilnijih službi te vrste u Evropi.
Zato je, uz podršku Italije prije godinu i po, tačnije u maju 2022. godine, realizovana ekspertska misija o ekološkom kriminalu, čiji je cilj jačanje kapaciteta Uprave policije u sektoru zaštite prirodnog nasljeđa, borbe protiv ekološkog kriminala i nedozvoljene trgovine otpadom. Do formiranja nekog takvog specijalizovanog tijela na nivou zemlje, ovim problemima bi trebalo da se u sadejstvu sa tužilaštvom, sinhronizovano bore policijska organizacija i brojne inspekcijske službe, ali su značajniji efekti izostajali.
Abazović je juče saopštio i da su u akciji (koja je uslijedila od sredine septembra, nakon sjednice Nacionalnog savjeta za borbu protiv korupcije, na kojoj je šumokrađa označena kao svojevrsni „akt terorizma“) podnijete brojne krivične i prekršajne prijave i formirani predmeti u državnom tužilaštvu protiv šumokradica, te da će Vlada pokrenuti inicijativu da se promijeni model gazdovanja šumama.
” Dok se pravila ne promijene, ova koja su na snazi se moraju poštovati”, poručio je on.
Na ove podatke nadovezao se i ministar unutrašnjih poslova i odbrane Filip Adžić koji je naveo da su kontrolisane 93 pilane, od kojih je osam zapečaćeno, podnijeto je osam krivičnih i na desetine prekršajnih prijava.
On je kazao da ne može reći da su srećni što moraju lično da se uključe kada su ovakve stvari u pitanju, navodeći da zapravo to govori koliko je sistem bio urušen i koliko „nije bilo volje da se šumarskoj, a ni drugim mafijama, stane na kraj“.
KADA STVAR PREUZIMA SDT
Specijalni tužilac i portparol SDT Vukas Radonjić kazao je juče na Jelovici da će se i ta tužilačka instanca uključiti ukoliko istrage koje se vode u redovnim tužilaštvima potvrde da je riječ o organizovanom kriminalnom udruživanju, odnosno uključenosti službenih lica.
” Krivično-pravnu zaštitu vrši državno tužilaštvo Crne Gore, ali moramo da znamo da je ono organ krivičnog gonjenja, a ne otkrivanja. Prije toga mora postojati bolja volja saradnje tužilaštva, Uprave za inspekcijske poslove i policije”, rekao je Radonjić.
Siguran je da će sva državna tužilaštva u Crnoj Gori odreagovati na pravi način kad od organa otkrivanja dobiju dokaze određenog kvaliteta i kvantiteta.
Pojasnio je da je krivično gonjenje u nadležnosti osnovnih državnih tužilaštava, a sama pojava inkriminisana je kroz krivično djelo šumska krađa.
” Specijalno državno tužilaštvo uključiće se kada postoje osnovi sumnje da je to učinjeno na organizovan način ili da je u okviru toga učinjeno neko krivično djelo službenih lica koja su bila ili jesu na čelu organa državne uprave koja gazduju šumama”, saopštio je Radonjić.
Rekao je da imaju krivičnih prijava iz ranijih predmeta, a u nekim od njih, izviđaji su u poodmakloj fazi.
REAKCIJA NAKON ALARMA
Suprotstavljanje nelegalnoj sječi, zbog koje se hiljade kubika drveta svake godine mimo bilo kakvih pravila i efikasne kontrole iznosi iz crnogorskih šuma, bio je predmet sjednice Nacionalnog savjeta za borbu protiv korupcije u septembru, kada je najavljena akcija oštre kontrole i objava rata šumarskoj mafiji.
To se dogodilo tek nakon kontinuiranog pritiska javnosti, nevladinog sektora, ekoloških aktivista kao i zbog lošeg stanja i brojnih primjera ilegalne sječe koje je Agencija za zaštitu životne sredine konstatovala na terenu.
I Uprava za gazdovanje šumama i lovištima početkom septembra objavila je da je tokom godine u više navrata inicirala ovakav vid borbe, tražeći pomoć i podršku u borbi protiv šumokradica sa kojima ne može sama da se izbori.
Zbog učestalih prozivki i prozivanja Uprave za šume kao ključne karike koja je zatajila, ostavku je podnio čelnik Armin Mujević. On je kazao da je to uradio jer taj organ nije mogao bez sistemske podrške, koja je uporno izostajala, da se izbori sa problemom.
Do zvaničnika državnih organa, ranije, pak, nije dopirala ni serija tekstova Pobjede u kojima je od februara do juna ove godine, uz izjave i dokaze sa terena, ukazivano na drastične štete i enormnu devastaciju koju izaziva ilegalna sječa, kao i na potencijalne kanale i šeme preko kojih se ona odvija. Srazmjere problema tada su negirane sa više državnih adresa i organa, uključujući i Upravu za gazdovanje šumama i lovištima, Upravu za inspekcijske poslove i Ministarstvo poljoprivrede, vodoprivrede i šumarstva.
Objavljivani podaci tretirani su kao zlonamjerni, pogodni za laičku javnost, ali „smiješni“ iz ugla struke.
Samo na prostoru Jelovice, prema podacima Pobjede, koji se temelje uvidom u stanje na terenu kojima raspolažu Uprava za gazdovanje šumama i lovištima i šumarska inspekcija, godišnje se nelegalno posiječe između 3.000 i 5.000 kubika, a ova pojava je naročito u tom reonu izražena u protekle dvije godine.
Stalna promjena lugara, kao i neadekvatne mjere kontrole uticali su da se bezakonje sprovodi u produženom trajanju, čime je nanijeta velika šteta šumama. Brojne prijave i konstatovanje stanja u ranijem periodu završavale su na krivičnim prijavama protiv nepoznatih počinilaca, ali bez efekta.
Nedozvoljena sječa šume na nivou zemlje sankcionisana je nizom prekršajnih i krivičnih odredbi, a kazne se kreću u rasponu od 300 do 15.000 eura, zavisno od toga da li je riječ o fizičkom ili pravnom licu, ili odgovornom u firmi, dok se u situaciji kada se radi o krivičnom djelu (nedozvoljenoj sječi većih razmjera) pored novčane može dobiti i tri godine zatvora.
Kazne u Krivičnom zakoniku
Krivični zakonik predviđa kazne za pustošenje šuma. U članu 323 se navodi da će se novčanom kaznom ili zatvorom do jedne godine kazniti onaj ko protivno propisima ili naredbama nadležnih organa vrši sječu ili krčenje šume, ko oštećuje stabla ili na drugi način pustoši šume ili obori jedno ili više stabala u parku, drvoredu ili na drugom mjestu gdje sječa nije dozvoljena.
U stavu dva piše da će se zatvorom od tri mjeseca do tri godine kazniti onaj ko ovo počini u zaštitnoj šumi, nacionalnom parku ili u drugoj šumi sa posebnom namjenom.
Član 324 definiše šumsku krađu i navodi da novčana kazna i zatvor do jedne godine prijete onome ko radi krađe obori u šumi, parku ili drvoredu jedno ili više stabala – a čija količina oborenog drveta je veća od jednog kubnog metra. Ukoliko je učinjeno radi prodaje, ili ako je količina oborenog drveta veća od pet kubnih metara, ili ako je djelo izvršeno u zaštitnoj šumi, nacionalnom parku ili drugoj šumi sa posebnom namjenom, kazniće se zatvorom od tri mjeseca do tri godine i novčanom kaznom.
Član 310 predviđa da je propisana kazna zatvora do pet godina onome ko ošteti prirodno dobro, a ko izvrši krađu prirodnog dobra, može završiti u zatvoru i do šest godina.
Sve što nije doznačeno „pored panja“ – nelegalna sječa
Jedna od tipičnih situacija na terenu, koja se, makar na papiru, oštro prekršajno kažnjava je kada i preduzetnici koji imaju dozvolu za sječu ne sačekaju da posječena stabla budu „označena na panju“, dakle na mjestu gdje su posječena.
Bez adekvatnog doznačavanja, svako takvo stablo se tretira kao nelegalna sječa i zavisno od pričinjene štete, kažnjava se u rasponu od 2.500 do 15.000 eura, za pravno lice, odnosno od 300 do 1.200 za odgovorno lice u firmi.
Preporučeno
Kazna od 1.200 do 10.000 eura predviđena je ukoliko se i u slučaju regularne sječe prilikom izvlačenja stabala oštete i unište zdrava stabla.
Video