Prihvatanjem amandmana s izmijenjenim formulacijama, kako dodaje, ne mijenja se suština političkog procesa zasnovanog na diskursu kojim vlast, korišćenjem interpretacija suprotnih stvarnoj prirodi i sadržini Rezolucije pokušava da mobiliše bazu i opravda se pred beogradskim mentorima.
Sagovornik Analitike ističe da su djelovi vlasti u Crnoj Gori i BiH produžena ruka Aleksandra Vučića i agenti velikosrpskog hegemonizma, a suptilne metode koje predsjednik Srbije koristi, samo su fasada iza koje se krije moderna verzija politike Slobodana Miloševića.Prema njegovim riječima, trenutni nedostatak kapaciteta Vučića i njegovih saveznika da izazovu oružane sukobe u regionu ne znači da su njihove ambicije benigne.
BiH i Crna Gora posebno ranjive na hegemonističke težnje Srbije
Analitika: Možemo li reći da su Crna Gora i Bosna i Hercegovina u jednakoj opasnosti od ostvarenja hegemonističkih pretenzija, imajući u vidu postupanje aktuelnih vlasti, koje se nerijetko povinuju volji zvaničnog Beograda?
TURČALO: Bosna i Hercegovina te Crna Gora posebno su ranjive na hegemonističke težnje Srbije, budući da su ključne političke figure u ovim državama često sklone usklađivanju s političkom voljom Beograda.
U obje države, nosioci najviših izvršnih i zakonodavnih funkcija djeluju kao agenti koji prenose ideje i prakse srpskog hegemonizma. Ta pozicija ne samo da reflektuje uticaj Srbije, već i pokazuje kako se suverenitet ovih država doživljava kao privremen, podređen ostvarenju ciljeva sadržanih u konceptu “Srpskog sveta”.
Ova moderna verzija velikosrpske ideologije usmjerena je na suptilno, ali odlučno redefinisanje srpskog uticaja preko kulturnih i istorijskih veza, zasad bez direktnog teritorijalnog ekspanzionizma. Situacija u Crnoj Gori predstavlja jedinstven slučaj unutar dinamika Balkana zbog duboke društvene polarizacije koja karakteriše gotovo sve aspekte života u ovoj državi.
Ova polarizacija se najintenzivnije manifestuje u pitanjima nacionalnog identiteta i međuetničkih odnosa, gdje se stanovništvo često dijeli između identifikacije sa crnogorskom nacionalnom državnošću i onih koji se osjećaju dijelom šireg srpskog kulturnog i političkog miljea.
Ove podjele se ne odražavaju samo na političkoj sceni, već prožimaju i svakodnevni život, često dovodeći do neslaganja unutar samih porodica o ključnim pitanjima identiteta i budućeg smjera zemlje.
Srpska pravoslavna crkva (SPC) igra ključnu ulogu u ovom kontekstu kao jedan od najuticajnijih društveno-političkih aktera u Crnoj Gori. Njena uloga nije ograničena samo na religijski aspekt, SPC aktivno učestvuje u oblikovanju političke i kulturne agende, posebno nakon parlamentarnih izbora 2020. godine.
Mobilizacija koju je SPC uradila u predizbornom periodu nije samo promijenila političku sliku Crne Gore, već je takođe ojačala poziciju crkve kao centralnog stuba u definisanju svih pitanja vezanih za nacionalni identitet i suverenitet države, a to viđenje se očigledno ne podudara sa onim koji imaju zagovornici građanske i suverene Crne Gore.
Evidentno je da kroz svoje djelovanje SPC ne samo da oblikuje unutrašnju politiku Crne Gore već i njenu vanjskopolitičku orijentaciju, što je vidljivo iz stavova o Rusiji, članstvu zemalja u EU i NATO, pitanju Kosova i sl. U oba slučaja, kritički stavovi prema politici koju promoviše srbijanski politički establišment i njegovi epigoni u Bosni i Hercegovini i Crnoj Gori često se označavaju kao radikalizam ili ekstremni nacionalizam.
Ovakve etikete funkcionišu kao sredstvo za diskreditaciju intelektualnog i aktivističkog otpora nacionalizmu koji sistematizovano potkopava regionalnu stabilnost, čime se obmanjuje javnost i otežava razumijevanje pravih ciljeva i namjera projekta “Srpskog sveta”.“
Vučić je moderna verzija Miloševića
Analitika: Često čujemo tezu da današnja politika zvaničnog Beograda simbolizuje povratak u devedesete. Jesu li politički ciljevi Vučića zaista identični onima koje je devedesetih zastupao Slobodan Milošević?
TURČALO: U ideološkom smislu, politička struktura koja vlada Srbijom od sredine 2012. nije uopšte odmakla od 90-ih. Posljednjih godina sve više se kristalizuje da ova struktura ima namjeru da promoviše koncepte i pristupe koji su strukturirani oko starih, miloševićevskih, ekspanzionističkih politika. Nacionalizam i autoritarnost su kamen temeljac vladavine Aleksandra Vučića, a ‘mirnija’ sredstva koja koristi samo su fasada modernizovane verzije miloševićevske politike.
Pod plaštom “Srpskog sveta”, Vučić ponavlja retoriku “svih Srba u jednoj državi”, koja neodoljivo podsjeća na politiku Slobodana Miloševića i Vučićevog političkog oca, Vojislava Šešelja, iz devedesetih.
Ta ideja nije samo podsjetnik na te godine – ona je opasna.
Vučićeva politika nije samo puka reprodukcija Miloševićevih metoda, ona takođe uključuje adaptaciju na nove međunarodne i unutrašnje političke realnosti. Njegov koncept “Srpskog sveta” se samo čini benignijim jer trenutno izbjegava otvorenu agresiju i fokusira se na političku i kulturnu hegemoniju. Međutim, ta hegemonija prevazilazi suverenitet susjednih država te u nekom momentu ne možemo imati garanciju da neće postati i otvoreno agresivan.
Kontrola medija i represija političkih protivnika prisutne su kao u devedesetima, samo što su sada prekrivene tankim slojem demokratske retorike. Sloboda medija i izražavanja guši se pod težinom sofisticirane cenzure i zastrašivanja, što revitalizira duh Miloševićevih dana.
Srbija danas, pod Vučićem, igra na kartu dvostrukih standarda — dok govori o evropskim integracijama, konstantno hrani staru vatru nacionalizma i ekspanzionizma. Njegova vanjska politika, koja balansira između Istoka i Zapada, služi kao dimna zavjesa koja omogućava Vučiću da održava iluziju međunarodne kooperativnosti dok istovremeno podstiče nacionalističke strasti u cijeloj regiji preko svojih produženih ruku u Bosni i Hercegovini i Crnoj Gori.
Vučićev pristup regiji, kao i njegovi pokušaji balansiranja između Istoka i Zapada, samo su paravan za politiku koja zagovara hegemonističku politiku na račun regionalne stabilnosti. Suštinski, iako su metode prilagođene novim vremenima, ideološka srž Vučićeve politike ostaje zabetonirana u prošlosti, opasno bliska onoj Miloševićevoj.
Suptilnost s kojom Vučić vodi ovu politiku ponekad otežava njeno direktno povezivanje s devedesetima, ali analitički pogled otkriva kontinuitet koji je teško zanemariti“
Slabljenje demokratskih standarda može dodatno osnažiti Vučića i Dodika
Analitika: U kontekstu aktuelne bezbjednosne situacije u regionu, mislite li da Vučić i njegovi saveznici imaju potencijal da izazovu neku vrstu regionalnih sukoba? Jesu li ocjene o potencijalnim ratnim žarištima zaista opravdane?
TURČALO: U odgovoru na ovo pitanje važno je sagledati širu sliku trenutnih geopolitičkih i unutrašnjih političkih dinamika. Iako kontinuirano raste uticaj Rusije i Kine na Zapadnom Balkanu, SAD i EU i dalje ostaju ključni igrači u regionu. Ova dominacija zapadnih sila odražava se kroz njihov politički uticaj, ekonomsku aktivnost i vojnu prisutnost.
Uprkos činjenici da Rusija i Kina u preteklim godinama uspješno koriste nekonzistentnost zapadne politike kako bi proširile svoj uticaj, podrška EU integracijama ostaje izuzetno visoka među građanima svih zemalja Zapadnog Balkana, osim u Srbiji, gdje je podrška svega 40%. Ovo je pokazatelj da još uvijek postoji pozitivan stav populacije prema integraciji u EU.
Takođe, prisustvo međunarodnih vojnih snaga i članstvo u NATO-u tri od šest zemalja Zapadnog Balkana dodatno potvrđuju dominaciju zapadnih sila u regionu. Čak i u zemljama koje nisu članice NATO-a, poput Srbije, prisutne su međunarodne vojne snage. Ovo značajno reducira mogućnost izbijanja oružanih sukoba u regiji. Geoekonomska aktivnost zapadnih i istočnih aktera također igra ulogu u očuvanju mira.
Ono što poziva na oprez u geopolitičkom smislu jeste činjenica da se interesne sfere i geopolitički prioriteti istočnih i zapadnih aktera na Zapadnom Balkanu ne stapaju već se preklapaju te zbog toga prouzrokuju dodatne tenzije. Važna je i perspektiva građana.
Prema najnovijem istraživanju Međunarodnog republikanskog instituta (IRI), procenat građana Zapadnog Balkana koji vjeruju u mogućnost oružanog sukoba je relativno nizak, krećući se od 19% u Srbiji do 32% u Sjevernoj Makedoniji. Među onima koji vjeruju da je sukob moguć, ta percepcija je često povezana s napetošću između etničkih grupa, s posebnim naglaskom na Kosovo (43%), Bosnu i Hercegovinu (29%), Crnu Goru (26%) i Srbiju (27%).
Ispitanici ističu destabilizirajući uticaj susjednih zemalja kao potencijalni okidač za oružani sukob, posebno u kontekstu Kosova, gdje 58% ispitanika prepoznaje ovaj faktor, dok je slična percepcija prisutna kod oko četvrtine ispitanika u drugim zemljama. Agende političkih lidera takođe su identifikovane kao značajni katalizatori sukoba, pri čemu 24% do 31% pojedinaca širom regiona, osim u Srbiji (12%), smatraju da politički lideri mogu biti potencijalni uzrok sukoba.
U ovom trenutku, realno gledano, Vučić i njegovi saveznici ne posjeduju kapacitete koji bi im omogućili da direktno izazovu veliki oružani sukob. Međutim, to ne znači da su njihove ambicije ili tendencije u potpunosti benigne. Imamo primjere, poput terorističkog napada u Banjskoj, koji pokazuju da bi potencijalna strategija za izazivanje nestabilnosti mogla uključivati upotrebu kriminalnih ili radikalnih desničarskih skupina koje su povezane sa vrhom vlasti.
Ono što posebno treba uzeti u obzir jesu izjave Vučića i Dodika o čekanju “povoljnijih geopolitičkih okolnosti” za ostvarivanje svojih ciljeva. Takve okolnosti uključivale bi promjene poput preokreta na ukrajinskom ratištu u korist Rusije, promjene administracije u SAD, ili nastavak iliberalnog, autoritarnog talasa u Evropi, što bi moglo pružiti prilike za ostvarenje njihovih nacionalističkih ambicija.
Takođe, valja biti oprezan sa iliberalnim trendovima u Evropi, jer slabljenje demokratskih standarda može dodatno osnažiti Vučića i Dodika, dajući im više manevarskog prostora bez značajnijeg međunarodnog pritiska.
Dakle, dok trenutni kapaciteti ne upućuju na neposrednu opasnost od oružanog sukoba, ne smijemo zanemariti potencijalne dugoročne rizike. Vrh vlasti u Srbiji, entitetu Republici Srpskoji dijelovi vlasti u Crnoj Gori su često politički oblikovani u kontekstu koji afirmiše teritorijalni nacionalizam, što istorijski gledano, uključuje ratove i agresiju. Oni nisu tu formu nacionalizma nikada napustili. Potrebno je stoga ostati vrlo budan i svjestan tih latentnih rizika koji bi, pod određenim okolnostima, mogli eskalirati u ozbiljnije sukobe.
Crna Gora mogla bi biti pokazna vježba i podsticaj regionalnom EU proširenju
Analitika: Jedna od teza koju ste iznijeli na Cetinjskom forumu, jeste da su euroatlantske integracije put koji bi BiH mogao pomoći da se otrgne od secesionističkih prijetnji i malignih uticaja. Imaju li zemlje Zapadnog Balkana u ovom trenutku realnu EU perspektivu?
TURČALO: Na Cetinjskom forumu sam iznio tezu da bi uspješne euroatlantske integracije BiH bile ključne za suočavanje političke Srbije, i onih djelova društva koji to još nisu učinili, s pitanjem svrhe politike i agresivnih ratova iz 90-ih koje je Srbija vodila.
Ukoliko sve države, uključujući i Bosnu i Hercegovinu, završe svoj put unutar euroatlantskih struktura, to će biti ključni okidač za transformaciju kako BiH, tako i Srbije. Ono što je evidentno u protekle skoro četiri decenije jeste da bez Srbije, koja je napustila teritorijalni nacionalizam, čiji politički vrh ne promišlja u kategorijama “Velike Srbije” ili “Srpskog sveta”, regija ne može doživjeti transformaciju, niti može zaploviti prema pozitivnom regionalnom miru, koji bi karakterisali harmonični međudržavni odnosi.
Tu se krije i odgovor na pitanje da li regija ima realnu EU perspektivu. Smatram da ona u najvećoj mjeri zavisi od iskrenosti političkih vođstava država regije da reformišu pravni i institucionalni okvir, te da prinesu i vlastite ‘političke žrtve’ na tom putu.
Drugi dio te realnosti leži u Briselu, Parizu i Berlinu, koji su shvatili da je proširenje geopolitička nužnost, ali i dalje naglašavaju da je unutrašnja reforma Unije preduslov za proširenje. Ponekad se čini da je entuzijazam za proširenje u zemljama članicama umjeren, što može djelovati demotivišuće na zemlje kandidatkinje.
S druge strane, geopolitički interesi EU za stabilnost i bezbjednost u svojem susjedstvu ostaju jaki, naročito u svijetlu globalnih sigurnosnih izazova. Crna Gora bi u tom kontekstu mogla biti pokazna zemlja koju bi EU mogla primiti u članstvo do 2028. godine, kako bi pokazala da proces proširenja nije mrtav i kako bi dala podsticaj ostalim zemljama regije.
Međutim, kad pogledamo zemlje regije, vidimo da riječi i djela vlasti nisu sinhronizovani. Na primjer, u Srbiji ključni ljudi nove vlade svjetonazorski gravitiraju više prema eurazijskoj uniji i BRICS-u nego prema EU.
U Sjevernoj Makedoniji uskoro očekujemo novu vlast predvođenu VMRO-DPMNE koja će koristiti nezadovoljstvo javnosti izazvano politikom ucjena od strane Grčke i Bugarske i neispunjenih obećanja EU. Suštinski, to neće biti vlada koja će biti posvećena eurointegracijama, pogotovo dodajući tome nerazumne zahtjeve Bugarske prema S. Makedoniji i nezainteresovanosti Brisela da bude dosljedniji u onemogućavanju nastavka bugarske ucjenjivačke politike.
U Bosni i Hercegovini imamo situaciju gdje jedna trećina državne vlasti (SNSD) ne želi euroatlantske integracije, druga trećina (HDZ) iz tog procesa želi izvući maksimalnu, vlastitu političku dobit koja je u suprotnosti sa samim procesom, dok ostatak državne vlasti ima želju i volju, ali nedovoljno kapaciteta za taj proces.
Kosovo se još uvijek nalazi u lavirintu Zajednice srpskih opština i drugih odredbi Briselskog sporazuma, pa o realnosti njihove EU perspektive teško je govoriti.
Ipak, podrška evropskim integracijama ostaje izrazito snažna u cijelom regionu Zapadnog Balkana, izuzev u Srbiji. Prema pomenutom IRI-jevom istraživanju, Albanija i Kosovo se izdvajaju po svojoj gotovo univerzalnoj podršci članstvu u EU, s 92% i 89% građana koji podržavaju ovu perspektivu.
Ta podrška je izražena i u Crnoj Gori (79%) i Bosni i Hercegovini (68%) te Sjevernoj Makedoniji(68%). Srbija se ističe po relativno niskoj podršci za članstvo u EU, sa samo 40% stanovnika, i značajnih 34% protiv eurointegracija.
Suštinski, realnost EU perspektive za zemlje Zapadnog Balkana nije samo u rukama tih zemalja, već podrazumijeva da reforme i politička volja unutar zemalja regije moraju ići ruku pod ruku s jasnim i dosljednim signalima iz EU da je proširenje stvarna i dostižna opcija.“
Podrškom Rezoluciji, većina članica skupštine UN svrstaće se u krug civilizovanih zemalja
Analitika: Pisali ste o važnosti usvajanja rezolucije o genocidu u Srebrenici na predstojećoj sjednici Generalne Skupštine UN. Očekujete li da će rezolucija biti usvojena? Može li njeno usvajanje podstaći razbijanje štetnih narativa poput onog o genocidnim narodima, te civilizacijski iskorak na planu konačnog suočavanja s prošlošću i suzbijanja uticaja istorijskog revizionizma na regionalnu svijest?
Turčalo: Uvjeren sam da će dominantna većina zemalja članica UN prepoznati i podržati rezoluciju o genocidu u Srebrenici, svrstavajući se tako u civilizacijski krug koji prihvata neupitne istorijske činjenice, potvrđene presudama Međunarodnog suda za bivšu Jugoslaviju i Međunarodnog suda pravde.
Te zemlje, očekujem, pokazaće spremnost da osude ne samo ratne zločince, već i one koji glorifikuju njihova djela i negiraju njihove zločine.
Važno je naglasiti da rezolucija nema za cilj stigmatizaciju nijednog naroda, države ili administrativne jedinice kao genocidne. Ovo je jasno artikulisano kroz koncizan i precizan tekst rezolucije, koji zauzima svega dvije stranice. Upravo ovakav pristup omogućava da se pažnja usmjeri na suštinske ciljeve rezolucije, koji su edukativni i preventivni, a ne osuđivački u etničkom ili nacionalnom smislu.
Rezolucija stremi ka tome da se genocid u Srebrenici integriše u obrazovne programe na svim nivoima, promovišući istinu o prošlosti kao temelj za izgradnju mirnije budućnosti.
Ta obrazovna intencija rezolucije je ključna za razbijanje štetnih narativa koji glorificiraju zločine i zločince, čime bi se ujedno smanjio prostor za istorijski revizionizam koji ima devastirajući efekat na cijelu regiju.
Edukativni aspekt rezolucije služi ne samo kao podsjetnik na užase genocida koji se ne smiju zaboraviti, već je i snažan alat u borbi protiv ponavljanja istorije. U tom kontekstu, rezolucija ima za cilj podići globalnu svijest o značaju suočavanja sa prošlošću, te promovisanje kulture mira nasuprot kulture nasilja. Na ovaj način, stvaraju se preduslovi za civilizacijski iskorak ka trajnom miru i stabilnosti u regiji.
Neosnovane interpretacije o stigmatizaciji država, naroda ili administrativnih jedinica
Analitika: Kako komentarišete regionalni diskurs u odnosu na Rezoluciju UN o genocidu u Srebrenici, u kontekstu namjernog plasiranja narativa kojima se genocidne politike pokušavaju opravdati?
TURČALO: U regionalnom diskursu, rezolucija UN o genocidu u Srebrenici često se zlonamjerno prikazuje kao dokument koji stigmatizuje jedan narod, državu ili administrativnu jedinicu.
Nažalost, protivnici rezolucije činjenicu da se ona poziva na presude Međunarodnog krivičnog suda za bivšu Jugoslaviju (ICTY) i Međunarodnog suda pravde (ICJ), iščitavaju kao kvalifikovanje Srba, Srbije i entiteta Republika Srpska kao genocidnih. Ništa od toga, ako pročitate dvije stranice nacrta rezolucije, nije tačno.
Rezolucija jednostavno potvrđuje istorijske činjenice, sudski utvrđene činjenice i osuđuje glorifikaciju ratnih zločinaca. Ova interpretacija rezolucije je neosnovana jer njen tekst jasno odvaja osude pojedinih osuđenih zločinaca od kolektivizacije krivice.
Konkretno, presude ICTY koje su osudile pojedince poput Radovana Karadžića, Ljubiše Beare i Ratka Mladića, ciljaju na individualnu odgovornost za počinjene zločine, a ne na kolektivnu etiketu za srpski narod.
Međutim, predsjednik Srbije i predsjednik entiteta Republika Srpska nastoje prikazati rezoluciju kao napad na njihov narod. Ovakav pristup je naročito izražen kod Vučića, koji pokušava skrenuti pažnju sa svoje prošlosti i uloge u dehumanizaciji bosanskih Muslimana. Podsjetimo, Vučić je 20. jula 1995, nekoliko dana nakon kulminacije genocidnog nasilja u i oko Srebrenice, iz skupštinske govornice Srbije poručio međunarodnoj zajednici: “A vi bombardujte, ubijte jednog Srbina, mi ćemo stotinu Muslimana”.
Vučić je svjestan da iza svakog genocida stoji sistem i da postoje aktivni učesnici, pasivni posmatrači, ali i oni koji su se hrabro suprotstavili zločinima. Njegova namjera da izjednači cijeli srpski narod sa osuđenim ratnim zločincima poput Karadžića, Mladića i Beare ima za cilj da sakrije vlastitu odgovornost i ulogu u podržavanju genocidne politike.
S druge strane, u regionalnom diskursu postoje i glasovi društvenih i političkih aktera koji prepoznaju iscjeljujući efekat rezolucije za cijelu regiju. Pojedinci i organizacije civilnog društva pozivaju zemlje regije koje još nisu podržale rezoluciju, poput Crne Gore pa čak i same Srbije, da postanu kosponzori. Takvi glasovi se mogu smatrati spasiocima onih djelova društva ili političke elite koja se odbija suočiti s činjenicom da je genocid počinjen, da su pojedinci koji su ga planirali, organizovali i implementirali osuđeni, te da takvi pojedinci ne smiju biti glorificirani u bilo kojem društvu.“
Amandmanskim diskursom vlast određuje neprijatelje unutar CG društveno-političkog spektra
Analitika: Kakav je Vaš stav u odnosu na amandmane koje je podnijela crnogorska Vlada? Jesu li i oni, u prvobitnoj verziji, koja je uvrštavanjem u preambulu suštinski izmijenjena, biliu funkciji promocije štetnog i manipulativnog diskursa?
TURČALO: Amandmani koje je predložila crnogorska Vlada na nacrt rezolucije Generalne skupštine UN-a o genocidu u Srebrenici najbolje oslikavaju politiku trenutnih vladajućih struktura u Crnoj Gori.
Dok je više desetina organizacija civilnog društva pozivalo Vladu Crne Gore da postane kosponzor rezolucije, Vlada je šutjela, ponašajući se kao da nije nadležna za vlastitu vanjsku politiku.
Takav stav Vlade je potpuni diskontinuitet s rezolucijama koje je Skupština Crne Gore usvojila 2009. i 2021. u kojima je u prvoj prihvatila rezoluciju Evropskog parlamenta o genocidu u Srebrenici, a u drugoj najoštrije osudila genocid nad bosanskim Muslimanima/Bošnjacima.
Nakon početne šutnje, Vlada Crne Gore prešla je u novu fazu aktivnog podržavanja stava službenog Beograda i prihvatanja spina o rezoluciji, koji su lansirali Vučić i Dodik, tvrdeći da rezolucija stigmatizuje srpski narod kao genocidan. Kao što sam već naveo, to apsolutno nije tačno.
Aktivno prihvatanje i pojačavanje takvog spina ogleda se u predloženim amandmanima. Ovi amandmani reflektuju sve heteronomniju politiku vladajuće strukture u Crnoj Gori, jer njene odluke bivaju oblikovane pod uticajem vanjskih aktera i domaćih političkih opcija koje negiraju genocid.
Time se stvara diskontinuitet s politikom koja je afirmisala autonomno odlučivanje Crne Gore po svim pitanjima, uključujući i vanjsku politiku.
Čak ni prihvatanje preformulisanih amandmana Vlade Crne Gore od strane (ko)sponzora rezolucije ne mijenja suštinu političkog procesa koji dolazi iz vladajuće političke strukture. Predlaganje amandmana koji su bili suvišni i manipulativni, jer rezolucija nije implicirala kolektivnu krivičnu odgovornost srpskog naroda kako su sugerisali predlagači amandmana, zapravo je bio pokušaj da se samo učvrsti takva interpretacija koju su promovisali protivnici rezolucije.
Suštinski, diskurs vladajuće strukture u Crnoj Gori kojim su obrazlagani ovi amandmani, uz paralelno pokretanje inicijative za rezoluciju o Jasenovcu, pokazuje njihovu namjeru da jasno odrede svoje ‘neprijatelje’ unutar crnogorskog društveno-političkog spektra.
Njihova strategija je zapravo stvaranje i održavanje vlastite verzije viđenja prirode rezolucije koja je suprotna od stvarne prirode i sadržaja tog dokumenta.
Preporučeno
Takva interpretacija služi za mobilizaciju njihove baze i opravdanje pred političkim mentorima iz službenog Beograda. Ukratko, ovi amandmani nisu samo formalni prijedlozi, oni simbolišu promjenu smjera crnogorske vanjske politike, udaljavanje od autonomne i moralno odgovorne pozicije prema jednoj heteronomnoj, pod uticajem negatora i glorifikatora genocida i vanjskih političkih pritisaka iz Beograda.