Ističe da ova situacija neodoljivo podsjeća na onaj čuveni diplomatsko strateški obrt, kada je Momir Bulatović, nakon podrške Karingtonovom planu u Hagu i nakon nekog veoma riskantnog leta, odmah po dolasku u Crnu Goru brže-bolje povukao svoju podršku planu koji je, zapravo, mogao da zaustavi rat u Jugoslaviji, i priklonio se bezrezervno stavovima Slobodana Miloševića.
Objašnjava da, slično tome, današnje vlasti u Crnoj Gori, nakon najave podrške njemačkoj rezoluciji, par dana nakon toga traže izmjene rezolucije kako bi se dodvorili očekivanjima iz Beograda.POBJEDA: Saga o rezoluciji u Srebrenici je možda najubjedljivija blamaža Crne Gore na međunarodnoj sceni. Iz straha od reakcije Beograda plasirala se priča o amandmanima, o kojima se, navodno, razgovara sa partnerima, onda su naši partneri iz SAD-a demantovali da uopšte posreduju u razgovorima sa Crnom Gorom kako bi se rezolucija izmijenila. Koliko ovako neodgovorno ponašanje Vlade i očite neistine koje plasiraju njeni članovi uništavaju međunarodni ugled naše države?
VUKOVIĆ: Trenutna vanjska politika se može svesti na tri osnovne karakteristike. Ona je populistička u svojoj formi, amatersko-oportunistička u svom izražaju, i desno-konzervativna u svojoj suštini.
Populistička forma se ogleda u kontinuiranim pokušajima da se svaka vanjsko-politička inicijativa svede na neku apstraktnu namjeru o opštenarodnom pomirenju, s tim što je pomirenje zapravo dirigovano i jednostrano nametanje političke volje elita na vlasti, bez ikakve suštinske društvene rasprave, refleksije ili, pak, nijansiranja tema koje oni smatraju da unose razdor. Amatersko-oportunistički izražaj se manifestuje kroz neprekidan niz diplomatskih gafova, kojima donosioci odluka pokazuju elementarno nepoznavanje ključnih procedura, kao i nesnalaženje u diplomatskoj komunikaciji. Sve je svedeno na improvizaciju u kojoj se bombastično najavljuju određene namjere, koje se nerijetko zaborave ili zamijene novim bombastičnim najavama. Ono što, zapravo, ostaje je suštinski desno-konzervativna politika, koja se veoma temeljno sprovodi.
Ove politike su maskirane prethodno navedenom populističkom retorikom i amatersko-oportunističkim potezima, koji pokazuju, zapravo, krajnju namjeru politika koje sprovodi vlast. Sve tri karakteristike se simbolično oslikavaju u raznim amandmanima koji se u posljednje vrijeme pominju, počev od veoma traljavog opravdanja zbog uzdržanog glasanja za prijem Kosova u Savjet Evrope, pod izgovorom da se podržao amandman kojim se traži formiranje zajednice srpskih opština kao preduslov, a koji je, zapravo, amandman marginalnih ekstremno desničarskih i euroskeptičnih partija u Savjetu Evrope. Kad je taj amaterističko oportunistički pokušaj propao, nastavljeno je sa još jednim gafom, opet sa amandmanima koji to, zapravo, nijesu.
POBJEDA: Da ne pominjemo da su ti amandmani tek juče usvojeni na Vladi iako je tekst rezolucije zaključen?
VUKOVĆ: Ovdje je važno napomenuti par tehničkih stvari koje pokazuju amaterizam u vanjskoj politici. Rezoluciju o genocidu u Srebrenici formalno su predložile Njemačka i Ruanda, i oni se tehnički smatraju „penholderima“. Svaka izmjena njihovog nacrta zahtijeva da se to sprovede kroz direktne konsultacije dok god je nacrt otvoren za izmjene. U međuvremenu razne zemlje su dobrodošle da se pridruže kao ko-sponzori rezolucije, čime se jača sam legitimitet iste. Onoga trenutka kada „penholderi“ odluče da zatvore dalje konsultacije, u tom trenutku nema više mjesta za bilo kakve izmjene, već se rezolucija šalje predsjedavajućem Generalne Skupštine UN da se uvede u dnevni red na glasanje.
„Penholderi“ i kosponzori u međuvremenu rade na obezbjeđivanju što šire podrške koju bi ostvarili u toku glasanja. Crnogorska inicijativa je došla u trenutku kada je rezolucija već bila zatvorena za dalje izmjene, i da paradoks bude još veći, par dana nakon što je upravo iz Njemačke najavljeno da će Crna Gora podržati njemački nacrt. Dakle amatersko-oportunističkim djelovanjem vlasti u Crnoj Gori su prvo, navodno, podržali njemačku rezoluciju, par dana nakon toga najavili amandmansko djelovanje na rezoluciju koja ne može da se mijenja, usput obmanjujući javnost da za to imaju navodnu podršku Sjedinjenih Američkih Država.
Ono što dodatno upućuje na nivo amaterizma je i činjenica da bi čak i eventualni amandmani, koje uzgred Crna Gora nikad nije predala kancelariji predsjedavajućeg Ujedinjenih nacija, morali biti tretirani kao zaseban dokument o kojem bi se glasalo neposredno prije njemačke rezolucije, i za tu podršku bi Crna Gora morala da uradi ono što nije nikada radila u svojoj diplomatskoj istoriji a to je da samostalno skuplja neophodan broj glasova od svih zemalja članica UN.
Dakle, populističko-amatersko-oportunističkim djelovanjem naša diplomatija se toliko zarobila u sopstvenim obmanama da je dovela sebe u situaciju da potencijalno radi na inicijativi u UN za koju nema elementarne kapacitete i to u vezi sa temom koja se uopšte ne tiče direktno Crne Gore. Očigledno, sve je ovo rađeno kako bi se pokazala principijelna snishodljivost prema desnom etnonacionalizmu centara moći iz Beograda, čija očekivanja imaju prioritet kod vlasti u Crnoj Gori. Jer, u hipotetičkom scenariju u kojem se amandmani usvoje, to ne garantuje da će Srbija podržati rezoluciju. Dakle, od tzv. pomirenja nema ni govora, čak ni uz amandmane. A da stvari budu još paradoksalnije, u slučaju da amandmani ne dobiju potreban broj glasova na Generalnoj skupštini, postavlja se pitanje hoće li Crna Gora onda glasati za rezoluciju koja je lišena tih amandmana? Ako hoće, onda nije jasno zašto se uopšte pričalo o amandmanima. Ako neće, zašto su onda govorili da je njima ova rezolucija prihvatljiva
POBJEDA: Ministar vanjskih poslova se ne miješa u svoj posao i ćutanje na brojne uvrede iz Srbije dokazuje da Crna Gora ne vodi samostalno spoljnu politiku. Da li mora snositi odgovornost za ovaj razvoj događaja oko rezolucije u Srebrenici i podnijeti ostavku?
VUKOVIĆ: Stiče se utisak da Ministar Filip Ivanović ne smatra da su poruke iz Srbije uvredljive, već da, zapravo, on smatra da Srbija ima svako pravo da njemu, njegovom ministarstvu, i državi Crnoj Gori dijeli lekcije, upozorenja, i kritike. Neprekidan niz veoma agresivnih, nerijetko uvredljivih, a povremeno i nevaspitanih poruka koje su stizale iz Beograda nailazile su na zid tišine koji je u diplomatskom žargonu signal odobravanja.
Aktivno ćutanje je najglasnija poruka kojom se želi reći da Crna Gora ne želi da provocira Srbiju, da je ono što dolazi iz Srbije prihvatljiv nivo obraćanja, i da je na Crnoj Gori da bude ponizna i racionalna, a Srbiji se može tolerisati hirovitost, impulsivnost i nepromišljenost. Stvara se utisak da je Crnoj Gori od egzistencijalnog značaja da ima naklonost Srbije, i spremna je da podredi svoje prioritete samo kako ne bi proizvela neku novu hirovitu reakciju iz Srbije, dok je Srbiji prihvatljiv samo onaj odnos u kojem Crna Gora radi ono sto Srbija od nje očekuje i vodi se vanjskopolitičkim prioritetima Srbije.
POBJEDA: Crna Gora već tri godine nema ambasadore na najznačajnijim svjetskim adresama, može li to jedan pretendent na članstvo u EU sebi da dozvoli? Imamo li mi uopšte spoljnu politiku?
VUKOVIĆ: Imenovanje ambasadora u ovom momentu podređeno je često zanemarenoj činjenici a to je da se Crna Gora nalazi u jednoj vrsti polu-kohabitacije, đe predsjednik Jakov Milatović s jedne strane i Vlada premijera Spajića s druge, nerijetko veoma odlučno oponiraju jedni drugima. S obzirom na to da imenovanje zahtijeva minimum konsenzusa oko strateških državnih prioriteta, nedavni javni razlaz između predsjednika i premijera nedvosmisleno se prelio i na proces kroz koji bi se našla optimalna rješenja kada su u pitanju ambasadorska imenovanja. Očigledno je da je problem višeslojan, jer osim nesuglasica oko selekcije kandidata postoje i sve izraženije nesuglasice oko načina na koji bi se formulisali strateški državni prioriteti. Kao što je crnogorska javnost obmanuta nepostojećim programom „Evropa sad 2“, tako je izvjesno da ne postoji konkretan program na kojem bi se bazirali ti strateški prioriteti.
Samim tim sve je svedeno na lične kalkulacije i ambicije donosioca odluka, da se prioriteti projektuju kao njihova lična afirmacija i promocija. Kao rezultat imamo situaciju da je najvjerovatniji razlog zbog čega još čekamo na imenovanja, upravo nesuglasice koje proističu iz potrebe da se imenuju pojedinci koji će predano raditi na promociji i afirmaciji pojedinaca u okviru vlasti i time doprinositi veličanju njihovog lika i djela, jer program i strateški ciljevi ne postoje.
Preporučeno
Ne treba zaboraviti da se ova imenovanja, od kojih se očekuje da rade na afirmaciji pojedinaca iz vlasti, tiču ne samo premijera i predsjednika, već i ostalih lidera partija na vlasti koji vide ambasadore i kao svoje lične promotere od kojih očekuju lojalnost i predanost na međunarodnoj afirmaciji njihovih ličnih i partijskih djelovanja. Državni prioriteti su sekundarni i zapravo su nuspojava ovih prioritetnih promocija pojedinaca iz vlasti.
Video