Prvi nastavak možete pročitati ovdje.
Nakon tajnih kontakata i pregovora koji su trajali najmanje pola godine, srušena je 42. Vlada premijera Zdravka Kivokapića, i 28. aprila 2022. inaugurisana 43. Vlada premijera Dritana Abazovića. U Vladi su participirali, pored Abazovićeve URA-e, SNP, BS, SDP i AF. DPS je podržala Vladu bez učešća u njoj. Ova Vlada trajaće manje od četiri mjeseca – nepovjerenje joj je izglasano 20. avgusta, ali će 43. Vlada ostati u tehničkom mandatu još više od godine – do izbora 44. Vlade Milojka Spajića, 31. oktobra 2023.Od Piramide do Karađorđeve
Za odgovor na pitanje kako se to Dritan Abazović sa samo četiri poslanika našao uopšte u situaciji da sastavi Vladu valja se vratiti najprije u 2020, u vrijeme nakon avgustovskih izbora. Kao jezičak na vagi Dritan Abazović je hvaljen slavljen u velikosrpskim krugovima do te mjere da je Matija Bečković izjavio dan nakon izbora: Dođe li Dritan Abazović u Beograd „nosila bi ga srpska omladina na rukama“.
Taj Ulcinjanin, do 2012. nepoznat široj javnosti, proizveden je u „perspektivnog političara“ u laboratoriji Vijesti kroz „kviz“ Piramida. Politička karijera mu je baš ono krenula 2015. zahvaljujući sada već čuvenoj izjavi da je „u današnjoj Crnoj Gori najteže biti Srbin“. Kao trideset godina ranije, kada je 1988. rečenica „Zašto se vi kao Srbi plašite Srbije, kad se ja kao Mađar ne plašim“, izgovorena na jednom od skupova jogurt revolucije lansirala do tada minornog socijalnog radnika iz Bačke Palanke Mihalja Kertesa u političku orbitu Slobodana Miloševića. Saznaće se kad-tad i istorijat i pravi autor Abazovićeve izjave kao što se saznalo i za Kertesovu. Godine su morale proći dok se nije ispostavilo da je Kertesa politički stvorio iskusni partijski vuk Jovo Radoš kome je za ogrtanje velikosrpskog mitingašenja plaštom navodnog jugoslovenstva bio potreban i jedan „beskompromisni“ Mađar pa je onu rečenicu napisao na cedulji koju je tutnuo u ruku Kertesu, do tada nepoznatom široj javnosti.
Na pitanje zašto je DPS smatrao da je bolje da Krivokapića zamijeni Abazovićem. Odgovor je dao Milo Đukanović lično: „Vlada Zdravka Krivokapića je po temelju uništavala svijest Crnogoraca o njihovom identitetu, čak negirajući da on postoji. Sjetimo se uradaka ministarke, ‘žene – četnika’, u obrazovnom sistemu Crne Gore. Sjetimo se i Krivokapićevih eksperata u ekonomiji, njihovog ‘spasavanja’ spržene zemlje. Sjetimo se da je već dvije godine zatvoren Aman, da je zatvorena primarna proizvodnja KAP, ugašen Montenegro Airlines, ugašen Novi duvanski kombinat, prekinuta proizvodnja u Željezari, zaustavljene ili drastično usporene sve investicije, najdrastičnije na sjeveru Crne Gore“, napisao je Milo Đukanović u autorskom tekstu objavljenom 9. avgusta 2022.
Proklamovani i realni prioriteti
Dritan Abazović je u ekspozeu kao prioritete svoje vlade naveo, između ostalog, dogovor o izboru nosilaca najviših pravosudnih funkcija, zakon o preispitivanju porijekla imovine, izbornu reformu odnosno – usvajanje preporuka OEBS-a/ODIHR-a, preispitivanje spornih i nezakonitih odluka prethodnih vlada i državnih organa, reformu službi bezbjednosti, regulisanje ugovornog odnosa sa vjerskim zajednicama, stvaranje povoljnog ambijenta za nove investicije i zaustavljanje odlaska postojećih investitora… Abazović je u inauguralnom govoru najavio rad na novom zakonu o strateškim investicijama, kojim će biti predviđen administrativni fast track za ulaganja čija vrijednost prelazi 25 miliona eura, fokus na razvoj projekata u oblasti energetike, poljoprivrede, saobraćaja, prerađivačke industrije i in-formacionih tehnologija, formiranje Kancelarije za međunarodnu promociju Crne Gore, rješavanje gužvi u ljetnjoj turističkoj sezoni, efikasan proces evropske integracije, bolje zdravstvo, reformu obrazovnog sistema… Ništa od ovoga čak nije ni započeto u mandatu 43. Vlade Crne Gore.
Pravi prioriteti Dritana Abazovića bili su kontrola službi bezbjednosti, kojima je još od ranije fasciniran i lični PR.
Vlada je nedjelju dana nakon izbora imenovala Sava Kenteru za direktora Agencije a nacionalnu bezbjednost. Stale su teatralne zaplijene cigareta u kojima se u prethodnoj Vladi Abazović slavodobitno slikao, ali su, pokazaće se, istražni organi djelovali, na uobičajen način bez javne pompe. Abazovićeva tehnička vlada će petnaest dana nakon što joj je izglasano nepovjerenje imenovati za glavnog inspektora ANB-a Abazoviću bliskog Artana Kurtija, a dva mjeseca kasnije će smijeniti Kenteru. Ključna priča, koja ni do dana današnjeg nije rasvijetljena, ticala se malverzacija s cigaretama smještenim u Luci Bar i informacija koje je u vezi s tim imala ANB. Kenterino razrješenje koinicidiralo je sa hapšenjem službenika Uprave prihoda i ostavke njenog čelnika Rada Miloševića, iz Abazovićeve URA-e. SD je tada ocijenila da je premijer razriješio Kenteru „jer je raskrinkao Abazovićevu kriminalnu družinu“. Krajem decembra uhapšen je, po nalogu specijalnog tužioca, i Rade Milošević pod sumnjom za stvaranje kriminalne organizacije.
Istovremeno, Abazović nije propuštao priliku da obilazi evropske univerzitete na kojima su mu uručivani počasni doktorati dok mediji nakon jedne posjete nijesu utvrdili da univerzitet koji je premijera promovisao uopšte nema akreditaciju i da zapravo i nije univerzitet u klasičnom smislu. U Emiratima je snimljen dok hoda kroz špalir počasne garde, ali je u objavljenom snimku ostalo „snimaj, ovo snimaj“. U Ulcinju je jurcao gliserom, u Njujorku se slikao kako se do zgrade UN vozi bicikl, što je novinar Al Jazeere Balkans Ivica Puljuć prokomentarisao riječima „kao novinar pratim Opću skupštinu UN-a 27 godina i nikad veću glupost nisam vidio, uključujući kada je Gaddafi tražio da postavi šator u Central parku“.
Na kraju 2022. je na konferenciji za medije ekonomske rezultate Vlade ocijenio „impresivnima“, na što su munjevito reagovali mimeri kombinovanjem Abazovićeve izjave i medijskih naslova koji su prikazivali ekonomsku realnost Crne Gore.
Temeljni ugovor sa Crkvom Srbije
Ključni događaj u mandatu Vlade Dritana Abazovića bilo je njegovo potpisivanje Temeljnog ugovora sa Crkvom Srbije. Bez novinara u Vili Gorica 3. avgusta predsjednik Vlade Crne Gore i patrijarh Crkve Srbije Porfirije Perić potpisali su sporni dokument u prisustvu po nekoliko ministara i sveštenika.
Potpisivanje ugovora nijesu najavili ni Vlada ni Crkva Srbije. Štoviše, premijer Abazović, koji je sredinom jula izjavio srpskim medijima da bi ugovor mogao biti potpisan početkom avgusta, demantovao je 31. jula informacije da je potpisivanje dogovoreno za 3. avgust.
Kasnije će se ispostaviti da je prethodni premijer Zdravko Krivokapić godinu ranije odbio da potpiše tu verziju dokumenta kao i da je Abazović odbio predlog DPS-a da dokument prije potpisivanja prođe ekspertizu stručnjaka i izvan Vlade.
Nekadašnji paroh podgorički, sada visokopozicioniran u Crkvi Srbije Velibor Džomić izjaviće nakon potpisivanja da „od Esad-paše Toptanija do Dritana Abazovića nije postojao ni jedan Albanac koji je na takav način ispoštovao SPC“. Esad-paša Toptani je bio Albanac, general Turske vojske koji je 1913. uz logistiku Srbije držao vlast u jednom dijelu novoformirane Albanije, a u I svjetskom ratu je blisko sarađivao sa Srbijom.
Nekoliko sati nakon što je Temeljni ugovor potpisan, DPS je predala inicijativu za izglasavanje nepovjerenja 43. Vladi Crne Gore.
Smjene i ostavke
Skupština je 22. oktobra 2022, na zahtjev Dritana Abazovića, razriješila Ranka Krivokapića i Raška Konjevića dužnosti ministara vanjskih poslova i odbrane.
Abazović je, obraćajući se poslanicima kazao da je Krivokapić „zasipao međunarodnu zajednicu pogrešnim informacijama vezano za trasiranje puta Vlade Crne Gore“, a da „nije preduzimao aktivnosti koje je trebalo“.
Pravi razlog je, međutim, događaj organizovan deset dana ranije u Morinju. Na mjestu na kojem je početkom devedesetih bio logor za Hrvate dovedene iz tada okupiranog dijela Hrvatske, otkrivena je spomen-ploča sa natpisom koji ne dopušta nikakvu dilemu ni eufemizme o prirodi pohoda na Dubrovnik 1991, i uloge Crne Gore u tome. Događaj su organizovali i spomen ploču postavili Ministarstvo vanjskih poslova i Ministarstvo odbrane, a domaćini hrvatskom šefu diplomatije Gordanu Grliću Radmanu bili su upravo ministri Ranko Krivokapić i Raško Konjević.
Istog dana ostavku je na dužnost ministra podnio i čelnik HGI Adrijan Vuksanović.
Vladu Dritana Abazovića je mjesec kasnije, 25. novembra 2022, napustila i potpredsjednica i ministrica evropskih integracija Jovana Marović. Iskazala je nezadovoljstvo tempom evropskih integracija i izostankom dogovora političkih stranaka na tu temu.
Bilo je u 43. Vladi, pored ovih ostavki i smjena, i poprilično zatezanja i neslaganja. Ostaće zabilježeno da je ministar javne uprave Marash Dukaj napustio sjednicu kada se kabinet Dritana Abazovića izjašnjavao o Temeljnom ugovoru kao i da je Jovana Marović dokumentom prezentiranim Vladi s pozicije potpredsjednice dovela do apsurda Abazovićev slijepi pristanak na učešće u po Crnu Goru štetnom tadašnjem projektu „Otvoreni Balkan“ koji su promovisali Aleksandar Vučić i Edi Rama.
Tajna veze sa Srbijom
Vlada Dritana Abazovića propustila je priliku da adekvatno odgovori na vrata Evropske unije koja je Brisel upravo tada širom otvorio. Sve što je trebalo da učini i što je EU očekivala bilo je da evropske integracije budu prioritet, i da se o tome pokuša postići konsenzus. Abazović nije ni pokušao. Štoviše, čak je znao da otkaže sastanke sa zvaničnicima države koja je predsjedavala Evropskim savjetom.
Abazovićeva snishodljivost prema Beogradu, njegova odluka da prva zvanična posjeta bude posjeta Srbiji, i nikada do kraja rasvijetljeni aranžman njegovog brata, beogradskog doktora, kao suvlasnika jedne tamošnje klinike sa partnericom tadašnje premijerke Srbije Ane Brnabić možda sa svim ovim nemaju nikakve veze, ali su indicije da bi mogle imati ipak prejake.
Preporučeno
Ni Abazović se u ljeto 2022, kao ni Krivokapić nekoliko mjeseci ranije, nije dao ni kada je bilo jasno da je izgubio podršku parlamentarne većine. Pri kraju rasprave je pokušao da spriječi neminovni pad Vlade ponudom za rekonstrukciju kabineta, ali mu tada već više niko nije vjerovao.
Video