Prema pisanju magazina Times i Guardian, dok je Spajić ponudio uslovnu spremnost, za druge zvaničnike Zapadnog Balkana, uz izuzetak Kosova, takva mogućnost je apsolutno neprihvatljiva. Jedan od njih je i premijer Albanije Edi Rama, koji se izgleda opekao sa prihvatom migranata iz Italije, pa je takvu mogućnost kategorički odbacio, ističući da Albanija „neće postati prihvatni centar za tuđe migracione probleme”.

Slično je reagovao i predsjedavajući Predsjedništva Bosne i Hercegovine Željko Komšić, koji je izjavio da BiH „nema ni kapacitete ni političku volju” da učestvuje u takvim aranžmanima.

Nasuprot njima, premijer Kosova Albin Kurti prihvatio je ideju bez ikakvih uslova, poručivši da je to „prilika da se ojačaju odnosi s Londonom i potvrdi evropska orijentacija Kosova”.

Ove tri reakcije uslovna, odbijajuća i bezuslovna — jasno pokazuju kako se zemlje Zapadnog Balkana pozicioniraju prema velikim zapadnim partnerima: od trgovine interesa do bezrezervne lojalnosti.

SPAJIĆEV USLOV: EKONOMSKI REALIZAM ILI POLITIČKI HAZARD

Povezani članci

Politika

Čestitke povodom Dana državnosti Crne Gore

Politika

Đukanović: Danas je politika postala pribježište za one koji ne znaju šta bi drugo radili

Društvo

DFC analiza: Kampanje uticaja – Pokušaji oblikovanja unutrašnje i spoljne politike Crne Gore

Iako je stav premijera Kurtija šokantan da prihvati bezrezervno migrante iz Velike Britanije, stav premijera Spajića može biti još šokantniji, jer pokazuje da je spreman da trguje ovako ozbiljnim problemom, kakav je problem sa migrantima.

Njegov stav da Crna Gora može prihvatiti migrante samo ako Britanija zauzvrat investira, može se tumačiti kao pokušaj da se iz politički osjetljive teme izvuče ekonomska korist. Na papiru, to može izgledati kao razuman potez male države koja pokušava da balansira između solidarnosti i vlastitih interesa. Međutim, u praksi se postavlja nekoliko ozbiljnih pitanja.

Prvo, uslovljavanje humanitarnog pitanja finansijskim ulaganjima stvara opasnu percepciju da država „trguje ljudima” – da je spremna da prihvati tuđu migrantsku populaciju u zamjenu za kapital. Takva logika, iako možda za Spajića može biti pragmatična, duboko je problematična s etičkog stanovišta i teško uskladiva s evropskim vrijednostima na koje se Crna Gora često poziva.

Drugo, postavlja se pitanje kapaciteta. Crna Gora ima manje od 620 hiljada stanovnika i ograničene administrativne, infrastrukturne i socijalne resurse. Iako trenutno ne bilježi veći migrantski pritisak, eventualni prihvat nekoliko hiljada ljudi mogao bi ozbiljno opteretiti zdravstveni sistem, tržište rada i lokalne zajednice, posebno u primorskim opštinama koje se već suočavaju s nedostatkom stanova i rastom troškova života.

INVESTICIJE – SIMBOL DUBLJEG PROBLEMA

Spajićevo insistiranje na investicijama kao uslov dodatno se može posmatrati i kao priznanje da Crna Gora ima hroničan problem sa privlačenjem kvalitetnog kapitala.

Prema podacima Centralne banke Crne Gore, strani direktni investicioni prilivi u posljednje tri godine kreću se između 500 i 900 miliona eura godišnje. Iako nominalno djeluju solidno, njihova struktura otkriva suštinski problem: više od polovine tih ulaganja odnosi se na kupovinu nekretnina i zemljišta, dok je udio investicija u proizvodne i izvozne sektore zanemarljiv.

Drugim riječima, kapital dolazi, ali ne stvara nova radna mjesta. U takvoj situaciji, premijerovo uslovljavanje migrantske saradnje britanskim investicijama može izgledati kao pokušaj da se popuni ekonomska praznina političkom simbolikom — ali bez jasne strategije kako bi te investicije bile usmjerene i održive.

LEKCIJE IZ EVROPE

Zemlje koje su u protekloj deceniji prihvatile veći broj migranata danas se suočavaju s nizom problema koji bi Crnoj Gori mogli poslužiti kao upozorenje.

Njemačka je, nakon što je 2015. godine otvorila vrata za više od milion izbjeglica, morala da izdvoji milijarde eura za integracione programe, obrazovanje i zapošljavanje. Iako su rezultati vidljivi u dijelu populacije koja se uspješno uključila u radnu snagu, troškovi su ogromni, a politička cijena visoka – rast krajnje desnice i polarizacija društva.

Italija i Grčka, koje su se našle na prvoj liniji migrantskih ruta, već godinama se bore s preopterećenim prihvatnim centrima, socijalnim tenzijama i nezadovoljstvom lokalnog stanovništva. Njihovo iskustvo pokazuje da je humanitarna solidarnost održiva samo uz snažnu institucionalnu podršku i stabilne ekonomske temelje — dvije stvari koje Crna Gora još uvijek gradi.

IZMEĐU MORALA I PRAGMATIZMA

Crna Gora se danas nalazi na raskršću između moralnog imperativa i političkog pragmatizma. Spajićeva izjava može se tumačiti kao pokušaj da se održi balans između želje za dobrim odnosima s Velikom Britanijom i zaštite domaćih interesa. Međutim, način na koji je postavljena – „mi ćemo primiti migrante ako vi investirate” – otvara pitanje kakvu poruku Crna Gora šalje o sebi.

Da li smo mi postali zemlja koja strateški koristi međunarodne odnose da privuče investicije, ili država koja prihvata sve kompromise zarad finansijskog opstanka?

Ova dilema nije samo politička, već i identitetska. U vremenu kada male države traže svoje mjesto između ekonomskog opstanka i moralne dosljednosti, granica između interesa i dostojanstva postaje tanka, Crna Gora teško da će moći da opstane, bez jasne odrednice kojom se ovakve trgovine odbijaju, jer ne donose ništa dobro.