26. aprila 2025. godine navršava se 39 godina od jedne od najvećih tehnogenih katastrofa u istoriji čovječanstva – nesreće u nuklearnoj elektrani Čornobilj. Uzrok nesreće bio je zločinački eksperiment sproveden uz grubo kršenje osnovnih bezbjednosnih normi, po direktnim uputstvima iz Moskve. Upravo je sovjetski totalitarni režim, koji je ignorisao ljudski život, proizveo ovu kolosalnu tragediju.

Tada je svijet shvatio koliko je opasan sistem zasnovan na laži, ćutanju i centralizovanoj neodgovornosti. Eksplozija na četvrtom reaktoru Černobiljske elektrane kontaminirala je više od 145 hiljada kvadratnih kilometara teritorije. Više od 5 miliona ljudi u Ukrajini, Bjelorusiji, Rusiji i brojnim evropskim državama – od Poljske do Velike Britanije – osjetilo je posljedice nesreće. Ukrajina je godinama likvidirala posljedice katastrofe, pretrpjevši ogromne ekonomske gubitke.

Danas se klanjamo pred onima koji su dali život u prvim satima i danima nakon nesreće. Njihovo junaštvo spasilo je Evropu od još veće katastrofe. Takođe odajemo priznanje zaposlenima u Zoni isključenja, koji su se i u 21. vijeku – tokom sveobuhvatnog rata Rusije protiv Ukrajine – ponovo našli na prvoj liniji odbrane Čornobilja.

24. februara 2022. godine Rusija je započela sveobuhvatnu oružanu invaziju na Ukrajinu. Već u prvim danima ruska vojska je okupirala Čornobiljsku elektranu i Zonu isključenja oko nje, što je predstavljalo nezapamćen primjer nuklearnog terora. Zaposleni su, u neljudskim uslovima i pod oružjem, obezbjeđivali neprekidan rad sistema i spriječili novu katastrofu.

Ali nuklearna ucjena se tu nije završila, nažalost. Rusija je okupirala i najveću nuklearnu elektranu u Evropi – Zaporošku NE. Od tada ona predstavlja zonu konstantnog rizika: granatiranja, prekidi struje, prisustvo vojske, zamjena ukrajinskog osoblja nestručnim licima iz Rusije. U martu ove godine IAEA je potvrdila seriju eksplozija na teritoriji Zaporoške nuklearne elektrane, a krajem februara 2025. ruski dron pogodio je zaštitni sarkofag reaktora u Čornobilju.

Povezani članci

Svijet

Zelenski: Nadamo se podršci SAD na putu ka miru; Rojters: Bijela kuća razmatra ublažavanje sankcija Rusiji

Svijet

Zelenski na MSC: Ako ne Brisel, onda Moskva – vaša je odluka; Putin želi Trampa kao rekvizit na Crvenom trgu 9. maja

Kolumne

Zašto je BRIKS protiv Ukrajine

Ovo nije samo zločin protiv Ukrajine. Ovo je zločin protiv čovječnosti. Ovo je nuklearni terorizam. Po prvi put u istoriji čovječanstva agresor svjesno koristi nuklearne objekte kao oružje.

Povratak Zaporoške nuklearne elektrane pod punu kontrolu Ukrajine je jedini način da se obnovi nuklearna bezbjednost evropskog kontinenta. Nijedna država nema pravo da ucjenjuje svijet prijetnjom radijacione katastrofe. Nijedan režim ne smije djelovati izvan međunarodnog prava.

Danas Čornobilj – to nije samo bol i sjećanje. To je opomena. I ona je i dalje aktuelna. Rat Rusije protiv Ukrajine je direktan nastavak politike koja je 1986. godine dovela do eksplozije reaktora. Isti prezir prema ljudskom životu. Ista nekažnjivost.

Zato je toliko važno da međunarodna zajednica ostane ujedinjena i odlučna: u podršci Ukrajini, u pritisku na agresora, u zaštiti principa na kojima počiva globalna bezbjednost. Jer atom nema naciju. Ali posljedice neodgovornog ponašanja s njim su uvijek globalne.

Vječna slava herojima Čornobilja. Slava i čast svima koji danas hrabro brane Ukrajinu od ruske zločinačke oružane agresije. I zahvalnost narodu Crne Gore za solidarnost i podršku u našoj borbi za život, nezavisnost, slobodu i temeljne osnove međunarodnog prava.