Sandu je u saopštenju rano u ponedjeljak navela da je glasanje bilo pod napadom “kriminalnih grupa” koje su pokušale da kupe stotine hiljada glasova u pokušaju da “podriju demokratski proces”, prenio je Moldavski servis Radija Slobodna Evropa.

Na predsjedničkim izborima, takođe održanim u nedjelju, Sandu je osvojila najviše glasova među 11 kandidata, ali njena mala prednost nad kandidatom proruskih socijalista Aleksandrom Stojanoglom znači da će se njih dvoje suočiti u drugom krugu glasanja početkom sljedećeg mjeseca.

Mnogi posmatrači ocijenili su da je dvostruko izjašnjavanje u Moldaviji presudno za odlučivanje o budućem smjeru zemlje – da li će imati bliže veze s Evropom i Zapadom ili će se više okrenuti Rusiji.

S pobjedom Sandu u prvom krugu, ali negativnim rezultatom na referendumu o EU, čini se da je mjesto Moldavije na podjeli Istok-Zapad i dalje neodređeno, a zabrinutost zapadnih pristalica Kišinjeva, koji su izrazili bojazan zbog ruskog uticaja u zemlji između Rumunije i Ukrajine, neće biti uklonjena.

Građani su na referendumu bili pitani da li “podržavaju izmjenu ustava u cilju pristupanja Republike Moldavije Evropskoj uniji”. Na osnovu 90 odsto prebrojanih glasačkih listića, “protiv” je bilo 53,8 odsto glasova. Izlaznost je bila skoro 50 odsto, čime je premašeno potrebnih 33 odsto da bi referendum bio važeći.

Povezani članci

svijet

Moldavija bira predsjednika i glasa na referendumu o proevropskim reformama

svijet

Sandu: Rusija neće stati ako pobijedi u Ukrajini

svijet

Borelj: Moldavija potpisala bezbjednosno i odbrambeno partnerstvo sa EU

“Čekamo konačne rezultate, a mi ćemo odgovoriti čvrstim odlukama”, navela je Sandu u saopštenju. Zvaničnici izborne komisije rekli su da će puni preliminarni rezultati biti objavljeni u ponedjeljak oko 10 sati po lokalnom vremenu (devet sati po srednjoevropskom vremenu).

“Ne” na referendumu ne bi spriječilo eventualno članstvo Moldavije u Evropskoj uniji, ali bi zadalo ozbiljan udarac Sandu i njenim proevropskim saveznicima te gotovo sigurno ometalo napore za pristupanje u godinama koje dolaze.

Sandu je na predsjedničkim izborima dobila 37 odsto glasova, na 90 odsto prebrojanih glasova, dok je Stojanoglo dobio 28 odsto, što je znatno više nego što su ankete predviđale prije glasanja. Renato Usatij, bivši populistički gradonačelnik drugog po veličini grada u Moldaviji, Balti, zauzeo je treće mjesto s oko 14 odsto, saopštila je Centralna izborna komisija.

Pošto nijedan kandidat nije osvojio više od 50 odsto glasova, Sandu i Stojanoglo suočiće se u drugom krugu 3. novembra.

Izlaznost na predsjedničkim izborima bila je preko 51,4 odsto, odnosno glasalo je više od 1,56 miliona ljudi, a zabilježeni su dugi redovi na nekim biračkim mjestima u Moldaviji i van zemlje, uključujući Francusku, Rumuniju, Rusiju i Grčku.

Posmatrači su upozorili da prvi rezultati vjerovatno dolaze iz dijaspore u Rusiji i drugim bivšim sovjetskim državama, što znači da bi vođstvo Sandu moglo da se poveća kako se budu prebrojavali glasovi iz same Moldavije.

Delegacija izbornih posmatrača iz više od deset zemalja pomogla je u praćenju oba glasanja u Moldaviji.

Sandu se suočila s 10 izazivača predvođenih Stojanoglom i Usatijem na trećim direktnim predsjedničkim izborima u siromašnoj bivšoj sovjetskoj republici.

Glasanje bi moglo pružiti vrijednu lekciju saveznicima Sandu i opoziciji uoči parlamentarnih izbora sljedećeg ljeta, koji će praktično biti referendum o četiri godine vladavine Stranke akcije i solidarnosti (PAS), koju je osnovala prije osam godina.

Predsjednik u Moldaviji ima ograničenu direktnu moć, ali je Sandu iskoristila svoju prozapadnu poruku i uticaj s liberalnom PAS za sprovođenje ograničenih reformi i formalnu kandidaturu za EU.

Jedan od njenih najambicioznijih poteza je eliminisanje oslanjanja Moldavije, koja nema izlaz na more, na ruski prirodni gas od početka invazije na Ukrajinu, ali je to doprinijelo inflaciji i drugim ekonomskim poteškoćama za mnoge od 2,4 miliona stanovnika Moldavije.

Pored oštrih upozorenja moldavskih zvaničnika, uključujući ministra vanjskih poslova, SAD i druge zapadne zemlje su ukazivale na Rusiju navodeći “veoma očigledne akcije Rusa da podriju predstojeće izbore i referendum”.

Upozorenja moldavskih službi i iz inostranstva o navodnom ruskom miješanju, od dezinformacija preko kupovine glasova do obezbjeđivanja novca za podsticanje nemira nakon izbora, naglasila su značaj koji Kišinjev i međunarodna zajednica pridaju važnosti slobodnog, poštenog i mirnog glasanja.

Rusija, koja ima nekoliko stotina vojnika u bivšoj sovjetskoj bazi u separatističkom moldavskom regionu Pridnjestrovlju, negira da je pokušala da utiče na glasanje.

Osuđeni oligarh Ilan Šor, čiju je partiju prošle godine zabranila moldavska vlada i Ustavni sud zato što je navodno planirao državni udar, optužen je za višemilionsku šemu kojom su se plaćali glasači i influenseri protiv EU. Takođe je povezan s navodnim planovima da iz egzila u Rusiji promoviše Rusiju među Moldavcima i podstiče nezadovoljstvo građana.

Nekoliko dana uoči glasanja, vlasti su saopštile da su uhapsile četiri osobe i upozorile da su još desetine ljudi trenirane u Rusiji i na Balkanu da “destabilizuju” zemlju nakon što glasanje bude završeno.

Prethodnih nedjelja, zabilježena je značajna diplomatska podrška proevropskim težnjama Moldavije. Između ostalog, predsjednica Evropske komisije Ursula fon der Lejen najavila je evropske investicije od skoro dvije milijarde dolara, što bi “udvostručilo ekonomiju” zemlje u roku od jedne decenije.

Što se ustavnih amandmana tiče, oni bi, između ostalog, u preambuli ustava trebalo da potvrde moldavski “evropski identitet”, a evropsku integraciju kao nacionalni “strateški cilj”.

Takođe bi pristupanje EU bilo moguće na bazi većinskog glasanja u državnom parlamentu, koji ima 101 poslanika.